PURCHASED FOR THE

UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY

FROM THE

CANADA COUNCIL SPECIAL GRANT

FOR

HISTORY OF SCIENCE

:i'3 —

TYCHONIS BRAHE DANI OPERA OMNIA

AUSPICIIS SOCIETATIS LINGU^ ET LITTERARUM DANICARUM

(Det Danske Sprog- OG Litteratur-Selskab)

TYCHONIS BRAHE DANI OPERA OMNIA

EDIDIT

I. L. E. DREYER TOMUS VIII

HAUNIiE MCMXXV IN LIBRARIA GYLDENDALIANA

TYPIS NIELSEN & LYDICHE (AXEL SIMMELKI^R)

3 tJ

TYCHONIS BRAHE DANI EPISTOL^ ASTRONOMIC^

EDIDERUNT

I. L. E. DREYER ET lOANNES R^DER

SUMPTUS FECIT INSTITUTUM RASK-CERSTEDIANUM

TOMUS III

HAUNI^E MCMXXV IN LIBRARIA GYLDENDALIANA

TYPIS NIELSEN & LYDICHE (AXEL SIMMELKIiER)

EPISTOL^ ASTRONOMICi^

[Ex apographo in Archivo Regni Danise: Diplomatario Langebekii]

DAVID CHYTR.EUS AD TYCHONEM

BRAHE.

OBILIS, generofe et magnifice Domine. Gratulor non

tam Magnificentiae vefirae, quam Academiae et urbi Ro-

farum, de incolumi in hanc urbem adventu vellro, quam

vere Generofae Nobilitatis vefirae fapientia, virtus, doc-

trina et in Rempublicam literariam merita et Nominis

veftri claritas, fplendor ac gloria, excellenti virtute ac

10 bene meritis parta, deinceps illufiriorem et clariorem efficiet. Quod

t igitur CICERO alicubi in Orationibus exclamat: O terram illam bea-

tam, quse hunc virum exceperit! patriam ingratam, Ji eiecerit, mi-

feram,Jiamiferit! idem ego ijfdem verbis nunc ufurpo, et Deum aeter-

num, fuae fapientiae et virtutis radios, ingenij et virtutis Heroicae dona

1 ^ in men-||tes praefiantium virorum efi^undentem, precor, ut M. V. inco-

lumem et florentem perpetuo fervet, et migrationem in hanc urbem

clementer gubernet, ut paulo pofi eos, qui talem virum dimiferunt, er-

roris fui poeniteat, et quem retinere omnibus viribus non fiuduerunt,

retrahere tandem ad fe omni contentione enitantur. His coram M. V.

20 ad nos advenienti gratulaturus eram, ^ accurrere ad M. V. per Arthri-

tidem, quae me totum poBedit, licuiBet. Nunc, quae proficifci a mea

tenuitate poBunt officiola, reverenter defero, et pro eruditiBimis ad me

literis et volumine epistolarum, mecum fuperioribus menfibus com-

municato, reverenter gratias ago. Bene et feliciter M. V. in aeternum

25 1 valeat. Pofiridie Viti, Anno 1597. j^ y reverenter colens

David Chytr^us.

[Ex apographo in Archivo Regni Danise: Diplomatario Langebekii]

2^ NOBILITATE INGENIJ ET GENERIS INPRI-

30 MIS CONSPICUO ET EXCELLENTI, DOMINO OLIGERO ROSENKRANTZIO, CONSANGVINEO SUO DILECTO ETAMICOINTIMO. 1' S.

ITER AS tuas, NobiliBime OLIGERE, Amice et cognate 35 M ^SiS^SSSk femper in intimis habende, primo die huius menJis lulij Haffniae exaratas decimo eiufdem hic Roftochij recepi, eruditas eas et amoris erga me eximij pleniBimas. Ex quibus liquido patet, illud Ovidianum tibi non compe- tere: Quam procul ex oculis, tam procul ibit amor;

cum

4 EPISTOLi^ ASTRONOMICiE

cum tu primus fis, qui ex tot in Dania genere claris et fangvine mihi iundlis me abfentem literis invifere (cum aliter fieri nequeat) non neg- lexerit. Et fane haud opus erat tam exquifita animi tui erga me declara- tione, cum integritas tua et erga me benevolus affedlus alias mihi fatis fuperque perfpe(5\a fint. Habebis me viciBim, quoad vixero, tibi de- 5 vindliBimum. Admodum gavifus fum, te incolumem ex itinere || navali 1 ^ CElandico reverfum fuiCe, idque ijs ipfis diebus cum Haffnia difcede- rem, licet nihil mihi de tuo adventu, antequam Coagij eCem, conftiterit ; alias tecum loqui non intermifiBem, fi modo ante meum abitum (quod etiamnum ignoro) appuleras. 10

Dedi autem Pidori in mandatis, ut Effigiem meam, quam expetieras, tibi reduci traderet. Quod etiam eum feciBe non dubito. Agoque tibi gratias, quod eam in meam recordationem confervare velis. De rebus meis, quo in fiatu fuerint, pofiquam vos reliqui, et quid interea ven- tilatum fit, certior ex te fieri averem. Id enim vel praetermifiBe vel par- 15 cius attigiBe videris. Ego adhuc Rofiochij certis de cauBis (licet praeter propofitum) fubfifio. Expec5Iabo autem hic adventum Legatorum no- firorum, ut cum fratre STENONE coUoquar. Utinam vero te in eorum comitatu eBe contingeretl || Praeftolabor etiam refponfum e Dania ad 2«^ literas quafdam, de quibus te CRAGIUS nofter monebit. Suaferunt 20 enim Politici nonnulli homines, ut nihil alibi moverem, antequam de voluntate Regia omnino mihi conftaret. Quod fi haec ab ijs, quae tradlo, fludijs, prorfus etiamnum averfa permaneret, idque fatis edoceri poBet, eo citius et tutius alibi commoditatem exoptatam me inventurum. Quod et mihi ipfi confultius vifum efl. Plura ex CRAGIO cognofces. Vale, 25 meque in amore tui conftantem perpetuo manfurum, omnino tibi per- fuade: quemadmodum et ego de tua erga me fincera voluntate nihil addubito. Refalutant te omnes mei quam officiofiBime. Datae Rofiochij die 10 Julij Anni Chrifiiani vulgaris 1597.

T. 30

TYCHO Brahe. manu propria.

[Ex

lAC. BORDINGUS AD TYCHONEM 2 AUG. 1597

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

lACOBUS BORDINGUS AD

TYCHONEM BRAHE.

EDDITi^ mihi funt literae tuae, Vir NobiliBime, quibus fignificas, te patrium folum vertere coac5lum, et nunc Rofiochij fubfiftere, quod etiam ex alijs iam pridem in- tellexeram. Doleo profedo non modo vices tuas, fed in- gens quoque illud rerum Aflronomicarum difpendium, 10 [■-■■■iw i^riffi^teiaagi quod ob hafce rerum tuarum inexpedatas conturba- tiones eventurum, un^ praevideo. Sed quid facias? cum haec nulla tua culpa aut merito acciderint, nuUumque in eo ftudio laborem, quan- tumvis gravem aut moleftum, detredaris, omnibus aequis cenforibus facile excufatus eris. Verum de his aliquando coram plura. De Illu- l^ ftriBimi Principis mei in || te clementi favore nihil eft quod dubites. Literas tuas C. E. reverenter obtuH, ac curabo, ut non tantum ad illas refponfum, fed etiam commendatorias ad SereniB. Daniae Regem intra biduum vel triduum accipias. Nunc enim tantum otij mihi non fuit, ut confici potuerint, nec etiam iufto diutius illos detinere volui, qui 20 tuas attulerint. Quod reliquum eft, officia mea tibi defero promptiBima. Vale. Guftrovij die 2. Augufti Anno 1597.

T. ftudiofiBimus

lACOBUS BORDINGUS.

30

f [E codice Vindobonensi lat. 9737 f]

TYCHO BRAHE AD HENRICUM

RANZOVIUM. 45- , S. P.

ITER^ tuae, NobiliBime et AmantiBime Domine R AN- ZOVI, amice et affinis honorande, per Praefedlum tuum CHRISTIANUM mihi redditae funt, cum quo loca a te peramice oblata coUuftravi, et pro benevolo hoc erga me affediu gratias officiofe ago quas poBum maximas, pro viriU oblata occafione relaturus. Placeret quidem utraque conditio, et prae caeteris ea, quae Segebergae monftrata eft; 35 verumenimvero, cum nonnihil remotiores fic fimus ab urbe qu4dam ampla, nec ego otiofam libenter vitam traducerem, fed libros quofdam e meis praelo ferme abfolutos omnino perficere vellem, ad quod Typo- graphia requireretur, et Artifices, qui figuras fculpere noBent, tum quo- que qui Inftrumentum unum vel alterum pro Obfervationibus coelitus

obtinendis

6 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

obtinendis (modo nuUum ex ijs quae Haffniae repofui, mature inde re- cepero) pararent. Si itaque prope Lubecam vel Hamburgum aliquod praedium mihi ad tempus, donec rebus meis commodius profpedum fuerit, concedere poBes, feceris rem inprimis exoptatam. Conflitui vero Deo volente, cras Bramftedium ufque circa vefperam venire, quia tam 5 cito negotia mea expedire non poBum, praefertim in quibufdam fcri- bendis, ut circa meridiem tibi adlim. Si interim Bredenbergam iveris, fubfequar confeftim, ita ut die Lunae annuente numine ibi ulterius de omnibus confilium tecum capiam, et defiderium hoc vifendae Arcis eius ampHBimae, inprimifque fplendidae bibliothecae tuae, quod me iampri- 10 dem inceBit, nunc tandem expleam. Interea M^ T^ omnia faufia pre- cor, eamque quam diutiBime incolumem ex animo voveo. Datae Sege- bergae 17. Septembris Anni 97. Tycho Brahe

manupropria. 15

[E codice Basileensi G I 33] f

EXCELLENTISSIMO ET CELEBERRIMO 46

VIRO DOMINO DOCTORI lOHANNI lACOBO GRYNi^O,

IN LAUDATISSIMA BASILIENSIUM ACADEMIA

THEOLOGIi^ PROFESSORI, AMICO 20

SUO HONORANDO. ZU BASELL.

S. P. 43

LARISSIME et praeftantiBime vir. Quod literis tuis eru- ditiBimis pariter et humaniBimis, me licet tibi de facie 25 ignotum et longd viarum intercapedine diBitum invifere, atque hoc officij genere me praevenire non degravatus es, eft cur tibi fummopere gratias habeam, atque hanc erga me benevolentiam magni faciam. Reddidit mihi eas frater STENO adolefcentis eius, qui apud vos ftuduit, parens, cum 30 ante duos circiter menfes Roflochium, ubi tunc morabar, cum caeteris Legatis S"?^ Regis noftri nomine ad Adminiftratorem Magdeburgenfem nuptias eius filiae expetituris, pertranfiret. RefcripfiBem vero adlutum, fi internuncius aliquis praefio fuiBet, quem etiam hucufque defideravi, donec commodum hic Danorum tabellarius mihi heri Bredebergam 35 ad NobiliBimum Dominum HENRICUM RANZOVIUM, Produ- cem Holfatiae Regium, ituro obviaret, quem ob id rus, ubi pernodlavi, mecum regredi volui, quo tibi paucula faUem, licet loco et tempore minus oportunis refcriberem, atque me tuas accepiBe, eafque apprime gratas fuiBe, ad minimum fignificarem. Cumque eas in hoc itinere me- 40

cum

TYCHO AD lOH. lAC. GRYNi^UM 8 OCT. 1597 7

cum non habeam, fpecialiter ad lingula, quae continebant, refpondere non datur, nec omnia nunc memoriter fuccurrunt. Attamen has qua- lefcunque potius quam nuUas ad te dare mei officij eBe ratus fum. Exi- Rimo te non ignorare, me ante aliquot menfes Dani^ exceBiBe, fiqui- 5 dem rumor is, uti refcivi, late per Germaniam fparfus efi. Quae vero rationes me Patrium folum vertere in hac quinquagenari^ aetate, et totam familiam in Germaniam tranfferre compulerint, plures et gra- viores fuere, quam calamus referre fufiineat. Ut tamen de aliquibus eorum confcius reddaris, fic habe: Pofi innovatam Reip. nofirae con- 10 flitutionem creato hoc novo Rege, duo Dynafiae, qui omnia pro arbi- trio moderari praefumunt, five ob earum quas ibi tradlavi, artium in- fcitiam, five contra me odium et malevolentiam, aut certe utraque de cauBa effecerunt, ut non faltem fubfidijs a laudatiBimae memoriae Rege

44 FRIDERICO fecundo in Aftronomiae ifihic liberalem || propagationem 15 deputatis et pofiea a Senatu Regni confirmatis privarer, fed et ulterior

huius exercitij fuftentatio plane denegaretur. Quapropter in exteras potius Regiones Afironomiae redintegrandae univerfum apparatum, derelid^ Inful^, in qu^ eundem prius molitus eram, tranfferendum fatius duxi, quam ut tot Annorum a me exantlati labores, totque ero-

20 gati fumptus incaBum abirent, atque ego plurimorum Excellentium et EruditiBimorum hinc inde virorum per varias Europae Regiones, diu de me conceptam fpem circa hanc fublimem Artem infiaurandam indecenter frufirarer. AcceBerunt et aliae non paucae tribulationes, quibus abitum meum eo citius promoverunt, adeo ut ne quidem a

25 Parocho meo in mei contumeliam et defpedum perfequendo abftinu- erint, quod is detefiandum et impium ifium Exorcifmum in Paedobap- tifmo me confcio omiferit. Ideoque officio privatum et per integrum menfem citra latam fententiam incarceratum, parum abfuit, quin eti- am capite pledlerent, nifi ego cum meis Amicis apud reliquum Regni

30 Senatum tantam faevitiam avertiBem. Quin et Rufiicos tam contra me quam eundem Parochum meum clancularie excitatos tantum aberat, ut fecundum leges (prout urgebam) eorum iniufiam perfidiam et re- bellionem refraenare voluerint, ut potius horum immerit^ defenfione fufcept^ in malitia illos confirmarint. Ego autem Parochum tandem

35 ex ifiis afflidlionibus liberatum in Germaniam mecum recepi, flcque nos a tot iniurijs et moleflijs vindicavi. Manfi autem primum cum meis Roflochij per Anni Quadrantem, idque certis de cauBis, praefertim ne praepropere quid feciBe viderer, et noflratibus rem prudentius expen- dendi tempus non reliquiBe. Inde vero a praedidlo Domino RANZO-

45 VIO, Affine et Amico meo fingulari, viro omni laude || digniBimo, huc in Holfatiam ob luem Epidemicam ibi graBantem evocatus, quandam ex Arcibus eius femiBe faltem milliaris Hamburgo diflantem Wandes-

burgum

8 EPISTOLiE ASTRONOMIC^

burgum didlam, quam is benigne mihi concefiit, cum famili^ inhabito, et ftudijs meis, quantum hae inexpedlatae mutationes ferunt, etiam- num vaco, ifthic moraturus, donec Deus (cuius Providentiae omnia committo) mihi et meis oportuniorem locum et conditionem clementer largitus fuerit. Neque enim diffido, eius benignitate nobis alicubi in 5 Germani^ redlius quam in Dani^, profpedlum iri. Ideoque Patriae et NeceBariorum derelidlionem tantafque rerum nollrarum conturba- tiones minus graviter fero. — Tandem bona caufa triumphat.

Conftitueram olim Bafileae Afironomiae refiitutionem moliri, ante- quam a dido FRIDERICO Rege optimo, ut in Dani^ id ipfum fadtita- 10 rem, invitarer. Et R commoditates et fublidia fuppeterent, forte etiam- num tale quid ifthic aggrederer. Sed in viciniore loco, ad quem In- ftrumenta mea ob magnitudinem commodius tranfferri poterint, id ipfum (uti fpero) praeftare concedetur.

Haec tibi, ExcellentiBime GRYN^E, utut in hoc itineris curfu otio 15 deftitutus, refcribere volui, ne nuncius hic plane vacuus meis urbem veftram repeteret; haec vero tenuia et extemporanea boni confulas rogo, atque ulterius per literas amicitiam (fiquidem aUter non liceat) colere ne fuperfedeas. Ego viciBim omnia finceri amici officia lubens tibi defero. Vale. Dabantur raptim in pago Bramftedt tribus milliari- 20 bus Bredenberg^ remoto, die 8. Odlobris ftylo v. Anni 97.

Tui ftudiofiB.

Tycho Brahe, manu propria.

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii] 25

NOBILITATE NON TANTUM GENERIS, 3^

SED ET GENIJ ATQUE INGENIJ VIRO INPRIMIS CON-

SPICUO DOMINO OLIGERO ROSiEKRANTZIO DE

ROSENHOLM, CONSANGVINEO, AFFINI ET

AMICO INTIMO. 30

S. P. l^

EDI ad te literas, NobiliBime et PraeftantiBime Domine OLIGERE, Cognate et Amice chariBime, ac tuis re- fpondi, priufquam Roftochio difcederem; quas etiam tibi redditas, utut is, quem ifthuc ablegavi, reverfus non- 35 dum fit, nihil ambigo. Nunc vero, cum amanuenfem meum cum Prelbytero ifthuc remeante ad vos mittere decreviBem, denuo te pro neceBitudine noftra meis compellandum, et de ftatu meo brevibus edocendum cenfui. Scias itaque me ob luem

Epidemicam

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 7 NOV. 1597 9

Epidemicam Roftochij ingravefcentem in Holfatiam a NobiliBimo vi-

ro, Domino HENRICO RANZO VIO literis perbenigne evocatum dif-

ceBiBe, qui aliquot Arcium fuarum optione mihi data, quam vellem

l^ ex ijs, inhabitandam conceBit, ac pluribus etiamnum || beneficijs me

5 fibi devincire non ceBat. Elegi autem prae caeteris mihi oblatis Wandef-

burgum, dimidio faltem miliari Hamburgo remotum, eo quod egregia

ibi commoditas fuppeteret, et vicina civitas, unde in omnes ferme Eu-

ropae partes frequens internuncius offertur, neceBaria omnia procu-

randi oportunitatem fufficientem conceder et.Ubi Iludij s confuetis more

10 folito gnaviter incumbo, et a praefiantibus ac Eruditis hinc inde viris

in maiore, quam ipfemet defidero, et unquam in Patria fadlum, pretio

et honore habeor. Et fi non confulto hic in vicinijs Daniae fubfifiere

voluiBem, conditiones iam antea fuiBem nad^us, quales Patria vix lar-

giretur; quas etiamme, quam primum lubuerit, ex divina providentia

15 aBecuturum, nihil addubito; ut hanc rerum nofirarum mutationem

2' neu-||tiquam doleam, fed Deum ob id mihi ifihaec evenire permifiBe

confidam, quo meliorem in Germania aut alibi locorum fortunam

largiretur. Quod autem tam diu in propinquo moratus fum, hinc fac-

tum, ut refponfum ad literas 111™^ Ducis ULDARICI, meo nomine ad

20 Ser^"^ Regem nofirum perfcriptas, quibus etiam meae adiundae erant,

expe(5larem. Neque enim longius difcedendum, aut apud alios Mag-

nates quidpiam tentandum duxi, antequam refponfione accepta, qua-

lis etiamnum eBet in me et mea ftudia animus Regis, comperirem. Cum

vero his ipfis diebus hanc adeptus fim, qualem ob quorundam in me

25 malevolentiam recepturum praevidebam (licet non adeo afperam et

2^ immeritam) id quod tam diu premebam, iam efficere, nihil || refiat ob-

fiaculi. Daboque operam, favente Numine, ut nemini ifihic fim am-

pUus mea praefentia molefius.

Relatum mihi ell te fratris mei AXILLI filiam SOPHI AM in uxorem

30 dudlurum. Quod equidem lubentiBime inaudivi, atque in hoc coniu-

gio omnia vobis quam faufiiBima et precor et auguror. Et licet meo

iudicio nihil recSlius facere potueris, quam ut uxore dudlate ab Aulicis

compedibus liberares, cum alios tolerabiliores et minus ingratos futu-

ros fpes fit (fiquidem per viam univerfae carnis eundum eft) videris

35 nihilominus, ne per hanc SOPHIAM terrigenam fublimiorem quan-

dam ac Philofophicam, Diam illam, et mentem a terrenis caducifque

ad longe altiora tollentem, atque immortalitati confecrantem negligas.

3' Solet enim in || his fieri id quod praecinebat OVIDIUS: Succefiore

t novo pellitur omnis amor. At cum et illa, quatenus fert fexus, Philo-

40 fophica futura fit, ac Amitam SOPHIAM, quoad datur, haud degene-

rans imitatura, fociam altioris alicuius, quam vulgus capit, SOPHIv^

potius quam obftaculum fore, praefagio et opto.

2 Plura

10 EPISTOLvE ASTRONOMIC.E

Plura renim mearum, temporis anguAia praepedito mihi nunc fcri- bere non datur ; ex forore SOPHIA, tibi etiam amica, tum quoque com- muni Amico Domino Dodlore NICOLAO CRAGIO cognofces. Quae vero me concernentia, mi OLIGERE, nofti, fideliter (uti tibi confido) indica, a me tacite habenda: nec invidos ofores ac detredatores meos 5 verearis. Quos et te haud extimefcere, omnino mihi perfuadeo. Ego iam pridem illorum malevolentiam fuperare et negligere didici. Vale mi optime OLIGERE, meque quod || facis mutuo amare perge. Daban- 3^ tur Wandelburgo ex arce Ranzoviana die 7. Novembris Anni 97.

Tuus ex intimis lo

Tycho Brahe, manu propria.

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii] j^

NOBILITATE NON TANTUM GENERIS, i^

SED ET GENIJ ATQUE INGENIJ VIRO IN PRIMIS CON- i5 SPICUO DOMINO OLIGERO ROSiEKRANTZIO DE ROSENHOLM, CONSANGVINEO, AFFINI ET AMICO INTEGERRIMO.

S. P. 1'

ORD ATISSIME mi OLIGERE, cognate delideratiBime 20

et affinis exoptatiBime. Pollquam priores hifce

viferint tandem an non potius fui

ipfius, et patriae, cuius honori fiudere merito debuiBent,

maiore incommodo quam meo nofirae

fatis arguunt compofitoris male volum animum pari prae- 25 iudicio et avaritiae nefanda labe infedlum:

Proh fuperi quid non mortalia pe6tora cogis t

Sacra fitis Ro/ei fontis, prsebendaque facra !

Dolendum certe efi, imo fupra modum dolendum, iuvenem hunc Regem, alias fuapte natura virtutis capacem et generofo animo praedi- 30 tum, talibus glaucomatifiis ita occaecari et in devia deduci, ut id, quod verum redumque fit et Regno ac fibi forfan maiore duratione honorifi- cum, quam multa alia, quae inutiliter fiunt et profunduntur, perfpicere et fentire nequeat, utpote alienis oculis et auribus tam videns quam audiens. Veniet forfan tempus quando et oculatior, magifque auritus 35 (experientia et ufu rerum fic fuadente) reddetur. At quantum ad me meaque tamdiu exantlata fiudia nimis fero. Praeveniam potius, et mihi

favente divina providentia, dum adhuc tempus fuper-

efi

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 16 NOV. 1597 11

eft iamque alea iadla eft, numeratae teBerae re Bene

lit Regi precor, utut mihi praeter culpam et iniuriam non faventi. Bene

fit vobis omnibus praefertim integrioribus. Bene fit uni-

verfae Daniae ex animo opto.

5 1 Deo tra fortuna, fequamur. lamque vale

1 ^ mi amantiBime OLIGERE, et quae hic defiderantur, in priori-||bus at-

que pofifcriptis lege, TYCHONEMque ex aBe tuum fincere redamare,

quod et fponte fadlurus es, nunquam defifie. Iterumque et faepius vale.

Dabantur fubito Wandefburgo prope Hamburgum, die 16. Novembris

10 Anni 97. Tuus intimus et extimus

Tycho BRAHE, manu propria.

ir POSTSCRIPTA.

15 A MANTISSIME OLIGERE, fi res tuae ullo modo ita ferrent, nihil /x. magis in votis haberem, quam ut perac5lis Regijs Nuptijs velles Bredenbergam venire et mihi iflhic indicato prius tempore, idque per certum et fidelem internuncium, obviam ire : partim invifendi optimi illius Senis RANZOVIJ communis nofiri Affinis et Amici integerrimi

20 gratia, partim ut bibliothecam eius, qua vix ampliorem et fplendidi- orem Germania habet, luftres, five ifihic fuerit Produx, five non; eft enim mihi femper liberum, nec dubito quin et tibi, quem pariter is (prout tua meretur virtus) ex animo diligit; partim etiam, ut nos invi- cem adhuc femel (dum modo faepius non liceat) compellemus, ante-

25 quam longius difiungamur ; quod non faltem fanguinis ratio et amicitiae vinculum, fed et nova inter nos affinitas expofcit. Neque enim ignoras, ||

1 ^ me pofi Patrem eBe e fponfae agnatione proximum adeoque primum, ideoque non negligendum aut praetereundum; veluti in caeteris vix ad- mififii. Atque hae erunt tibi fufficientes cauBae, imo unica earum, quod

30 ifihuc impetrata vel non impetrata venia eas. Et G. de me tacere, idque tibi foH fecretum refervare, cautius duxeris, libenter id concedam. Mihi enim perinde efi, five quis mea de cauBa palam five clam agat; modo id quod aequum efi et res pofiulat, agat. Indica faltem adutum, quid a te in his praefiari poBit, ut et ego de meis interea rebus fic eo commodius

35 difponam. Exemplum nuperarum (de quibus in prioribus didum) lite- rarum nunc non addo. Habebis id alias aut ubi convenerimus, Q. etiam- nimi in Cancellaria vefira tedum habetur; uti folent ea, quae lucem

2^ oderunt. De tua enim voluntate nihil || addubito. Cum ante menfem circiter Obfervationes meas Afironomicas invitante Serenitate hic

40 Wandefburgi renovarem, atque in libro, quo priores Uraniburgi circa

aequinodium vernum definentes denot^ram, has polteriores fubiun-

gere voluiBem, ut earundem tanto tempore praeter folitum interrupta-

2* riun

12 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

rum occafio mihi et alijs in pofterum memoria non excideret (quod tamen vix futurum) expofui primum ifthic profa difceBus mei ex In- fula Venufia, adeoque tota Dania, rationes brevibus comprehenfas, moxque didtante genio incidit Carmen elegiacum, quod un^ iflhic ad- fcripfi. Cuius hic te participem reddo, cum fciam te Poeticis deledlari, 5 atque ex Pegafeis fontibus canoras haufifie lymphas. Si itaque et tu pariter refponderis, non quidem confolandi gratia (cum fcias me nihil in his afperi, fed potius omnia ex ufu puta-||re), verum ut Uraniae e 2^ Dania vefira in alia magifque gratiofa et commoda loca mecum mi- granti Propempticum concinnes, nobifque utrinque fic congratuleris, 10 rem tam illi quam mihi non faltem iocundam fed et acceptam prae- fiiteris. Neque authoris nomen prodere opus erit: uti et mea apud te fecreta haberi, et nemini quidpiam inde communicari veHm. Tradas potius Vulcano, ubi legeris. Sufficit in memoria habere qua vales, cum et antea haec ita fe habere, fatis fuperque memineris. lamque pluries 15 vale. Dabantur ut fupra in Hteris. rp -d

ALTERA POSTSCRIPTA MINORIS MOMENTI.

CUM Praefedum illum, quem difcedens Venufiae nofirae praefeci, D AVIDEM PETRI nomine, apud me fufpedum reddiderit Paro- 20 chus ille prior in Infula, interea dum hic mecum egit, nefcio an odio aUquo privato an rei veritate, et inter aHa narr^rit, eum, cum Patri tuo optim. mem. inferviret, aHquot centenis eum defraudaBe, rogo veHs mihi fcheda aHqua obiter indicare, quid de huius Praefedi fide vel fecus exploratum habeas. Nefcio enim quantum Parocho ifii fiden- 25 dum fit, cum quia aUeri infenfus erat, tum quod me fibi omnino optime cupientem, fupra quam credi poBet, ante abitum defpexerit, adeoque ut contumelias et calumnias, nuUa de cauBa in os mihi dicere non erubuerit, quas tamen patienter ferens, ex aUo derifi, hominemque tanquam fui non compotem, addito viatico et munere, dimifi. Quod 30 te fcire volui, ne in mei gratiam quidpiam de eo ampHus fis folHcitus. Pluraab ESCHILLO BILLEnofiro inteUiges, qui a6la habet in Hteras relata et tefiificata. Datum ut in prioribus. ^ ^

[E codice

DAVID FABRICIUS AD TYCHONEM 23 NOV. 1597 13

t [E codice Hauniensi Ant. Coll. Reg. 316 in 2°]

i53bv NOBILISS. ET EXCELLENTISS. DOMINO

TYCHONI BRAHE, DOMINO IN KNUDSTRUP ET EQUITI DANO, DOMINO ET AMICO MEO 5 SUMMA OBSERVANTIA

COLENDO.

153b'

10

15

20

25

30

35

40

OBILISSIME et ExcellentiBime DomineTYCHO, cum poft abitum tabellarij fummopere tunc feftinantis obfer- vationes in ^ ad20Nov. diem habitas calculofubijcere vellem, inveni me erraBe in aBignatione diftantiae ^ ab Aldeb. quaereveratuncerat8°5r, nonvero9°5r, quod ex feftinatione fadlum eCe fcias. Diflantia vero ^ et Hu. Orio. vera fuit 19° 8', ut poft diligenti conlideratione fextantis inveni. Verum fextans quo utor (ut et in literis indicavi) mihi nequaquam fatif- facit, maxime propter vulgarem divilionem, eamque minus ratam. Sic ergo fe habent.

20 Nov. H. 12 P. M. Dift. n et Aldeborae 8° 51'

Dift. n et Hu. dext. Orion. 19 8

Altit. Merid. ^	57	54ivel55'
Altit. Aldeb.	52	0
Altit. JEquat	36	22 Ergo fe redle politio inflr. quadr. tunc habuit.
Decl. 2|	21	33 fere B.
Afc. R.	70	13

Afc. hanc ex afc. R. Aldeb. et ex afc. R. Hu. dex. Orion. inquilivi vice- verfa. Afc. R. Hu. Orio. ex loco longit. et latit. iuxta tuum Canonem conftitui videlicet hoc tempore 83 Gr. 23 ' fere.

Longitudo i| 11 39 ^H

Latitudon 0 42iMerid.

Fuit ergo medio motu O iuxta tuam reftitutionem oppolitus die 22 Nov. Hor. 2i circiter P. M. iuxta verum motum 0 opponebatur die 23 Nov. Hor. 9 A. M.

Si Ephemerides STADIJ fe rede habent, calculus parum deviat. Sed tuum de his iudicium peto, et quae calcuH utriufque lit difTerentia.

d quoque hifce diebus aliquoties diligenter conliderabo, quod tamen ut in pofterum fubtilius et expeditius j&at, T. Ex. obfervationum mea- rum in literis propolitarum dilucida refolutione haud dubie efficiet. Et hanc delignationem Tabellario in vicina urbe adhuc commoranti tranfmili, ut literis meis eam infereret. Vale.

De

14 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

De altitudine ([ capienda dubium. 153b^

Cum (I limbus uno quali minuto extans per rimulam capitur, ob- fervatio certa eBe non poteft ; nam centrum ([ haberi nequit. Nam circa unum latus pinnacidij per unam rimulam confpicitur limbi extremi- tas, per alteram rimam confpicitur maior portio ([. Relinquitur igitur, 5 incertam eBe altitudinem, cum nec medium Lunae (ut in Ilellis) habea- tur, nec etiam revera fciri poBit, an portio unius vel 2 minut. vel plus minufve de corpore Lunari confpiciatur, et proinde ignoretur, an fe- midiameter ([ uno vel duobus minutis minor lit addenda vel fubtra- henda. Hoc dubium in accipienda C altitudine certa me valde tor- 10 quet. Cupio igitur certi quid in hoc negotio ex T. E. cognofcere. Vale. 23NOV.97. T.Exc.

obferv.

D. FABRICIUS. 15

N. B. Quomodo etiam minimarum Itellarum centrum per rimulas fext. vel quadr. haberi poBit, valde miror (cum illarum diameter vix 1 minut.). Aut enim rimulas valde amplas eBe oportet, et fic incertus per rimulam talem laxam vel amplam profpedlus eBe videtur, aut fi ri- mulae mediocres, non videbitur. Quomodo igitur agendum fit, magno- 20 pere fcire cupio, et quae rimularum pro minimis fiellis laxitas vel ampli- tudo maxima eBe debeat in infiru. 4 pedum, cognofcere valde defidero.

[Ex apographo in codice Vindobonensi lat. 10702]

VIRO NOBILISSIMO ET AMPLISSIMO 59^

DOMINO TYCHONI BRAHE, DANO, MATHE- 25

MATICORUM PRINCIPI AD MANUS.

UM te, Vir ampliBime, Mathematicorum omnium non huius tantum aetatis, fed totius aevi Monarcham confii- tuerit incomparabilis dodlrina iudicijque praeftantia, ini- quum fecero, fi opufculo de proportione coelorum nuper 30 in lucem dato (fub titulo: Prodromus difiertationum cofmogra.phica.rum) uUam gloriam, tuo iudicio et com- mendatione negledla, aucuper. Quae me caufa movit, ut ignotus ex hoc obfcuro Germaniae angulo literas ad te mitterem, oratum per il- lum ingentem Veritatis amorem, quem in te quoque ineBe fama tuae 35 magnitudinis praedicat: ut, quid tibi de illhoc videatur negocio, ea fyn- ceritate et humanitate, quae in te praedicatur, explices, brevibufque literis fignifices. O me felicem, fi quod M^ESTLINO, idem et TY- CHONI videbitur: quibus ego duobus propugnatoribus nondubitabo

totius

lOH. KEPLERUS AD TYCHONEM 13 DEC. 1597 15

totius orbis iam excitatas infedlationes forti animo fuftinere. Sin autem id confecutus fuero, ut quae infunt infirma, inepta, et puerilia, qualia mihi per aetatem multa exciderunt, cenfura volueris notare: an ego non rurfmn huiufmodi reprehenfionem totius mundi, fi eBet, aBenfui

5 praeferam? Exemplaria non dubito, quin antea habeas: quare facile patior, ut difficultas tranfmittendi per tantum intervallum a mittendo me avocet. Tuorum autem operum ad nos nihil perfertur: quaeque de te fciebam, ex Mi^STLINO didiceram. Dabis igitur veniam, li quibus in locis tui nominis mentionem faciens, iniuriam tibi tuaeque hypothefi

10 faciam. Plura didurum quaefiturumque reverentia me retinet. Aperi lucflanti voci viam, fcriptis ad me pauciBimis : efficies enim, ut tibi de- monfirem, quanto fim difcendi, quam laudis cupidior. Vale, Vir Nobi- liBime, meaque tibi fiudia commendata habe. Idibus Decemb. An. 1597.

Nobilitatis et Magnitudinis 15 Tuae Reverent.

M. lOHANNES KEPLERUS,

Illufirium Styriae Procerum in Gymnafio

Graecenfi Mathematicus.

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

2^ GENEROSO TYCHONI BRAHEO, MATHE-

MATICO PRINCIPI, COGNATO ET AFFINI DESIDERATISSIMO.

ENEROSE mi TYCHO, cognate affinis defideratiBime, amicorum intime. lam inde quo literae tuae defideratiBi- 25 Ef ^1MS3 mae pridie Non. Decembris reddebantur, medijs his tur- bis nuptialibus, laboriofiBimis difiridlus praepedimentis difiineor, ne quod valde exopt^ram, refponfum ufque huc fefiinare licuerit. In praefens vero, ubi liberior ali- quanto adfpirat aura, rariBimam hanc felicitatem, qua cum amicis in- 30 genuae mentis tuto communicare conceditur, flagrantiBime cupitam, adlubentius eo excipio, quo rariores eius cenfus, multivarios inter, ut nofii ingenia, habeam et aefiimem. Utut autem facile fciam nil praeter fpem, haud multa praeter voluntatem, exuli iam pridem tibi, modo libero, accidiBe, doleo nihilo etiamdum minus, non tui equidem, fed 35 mei ipfius, fed patriae immerentis, fed bonorum in patria omnium, quibus integrior mens et animus, cauBa, quos paucorum quorundam livor, alia obtentui fumpta cauBa, fuo defiderio, fua gloria, fuo priva- vit amore et gaudio; alias equidem, ut nihil efi certe, quod, natura fic

imperante.

16 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

imperante, in rebus caducis apparere folentius autumem diBimilium inter fe haud interrupta unquam contentione et pugna, quam non ab- ftrufis modo, fenfufque latentibus Naturae laboribus familiarem, fed et concitatis deftinati humanarum rerum difpenfatoris Mentis facino- ribus pene domefticam indies oflentari fufpicimus, ita et nihil eft, cur 5 eundem hunc Naturae morem demirarer, JQ vel maxime hoc ex circo etiam Mufae iundim omnes recentibus aemulationibus profcriptae ex- ularent, tecumque caftra moventes, fe in univerfum hinc, ubi nihil prifci et integri moris, fubducerent; magis eft vel tandem experiendo difcere, perverfam eiufcemodi, non utique alias infolentem, fcena hac lo tripudiantis invidentiae, caute fufpe(5lare inconftantiam, pru-||denter- 1 ^ que provifis, quae tempus commonet, fubdudlas fui rationes non fto- Hdis ac evanidis, aft folidis et aevo dignis firmare munimentis, ne aH- enis quam proprijs innixi mage virtutibus, ad aleatorios quofvis for- tunae iadus * cernimus nutare, quin et concidere penitus eveniat. Tu i5 vero nobis, tu inquam TYCHO generofe facem hic praetulifti, tu tuo nobis praeluxifii exemplo, tu verae virtutis ipfi fibi ex aBe undique fuf- ficientis, vefligia pofuifli, quibus infiflere, quis ad hanc metam adfpi- rans non adniteretur? Ipfe ego certe (qui licet illuflri huic confeBui accerfiri non merear, in fpem tamen fecundam aut tertiam fahem ac- 20 ciri indies adnitor) multa nec levia in me malevolentiae indicia, utut premantur, enunpere fentifco, afl gvv bai\iovi ics^X^^ quod fpero in- calSum, nec enim ad hofce ventus ego mea diflendi vela, neque enim importuofo ifli me commiferim vado. Sed de me coram ipfe praefens, ne adfedlu et praecipitantia, quorum cauBas procul habeo, imprudens 25 nimis in literas intutas, relatrices, rationummearumfecretaconijcere videar, quae non aliter conflant, quam fi nuUi, nifi alteri mihi reddan- tur. Ad diem itaque anni adproperantis quintum decimum, favente Numine, aUud vitse meae fadurus initium, taediofiBimo huic renuncia- turus ergaflulo, rogationi tuae amiciBimae vel non rogatus fponte ad- 30 fentiri iam pridem efl animus, nec vero ad ullius unquam aemulationes et odia me in his, quae reda funt, comparaturus fum unquam. Et vero quid mage dedeceret, te, quem non affinitate modo, fed et fanguine, fed et neceBitudinis vinculis omnibus peculiari forte, iure primum aefiimo, colo et obfervo, te inquam pofi tot benevoIentiBimi animi in immeren- 35 tem indicia, infalutatum praeterire? Age ergo, num circa didum tem- pus fat commodus tibi meus || videatur acceBus, litera per hunc tabel- 2' larium adfignifices una aut altera; faxo ego hic interim, ne, quod in me defideres, praeter vires forte, fiet quidquam ; alia praefenti adloquio refervanda, quo et fi quae nova funt, quae referre interefl, relata velim, 40 nifi quod hoc unicum in praefens referre interfit, communem noftrum CRAGIUM in Poloniam brevi ablegandum, ad l. lanuarij litteris huc

eBe

OLIG. ROSENCR ANTZ AD TYCHONEM 16 DEC. 1597 17

eBe advocatum, quem, itinere per Holfatiam fumpto, te invifurum nullus dubito, cui et quo me adiungere queam, modo non feftinantior abierit, enixe Iludebo. Ego vero li non ftudio me continerem, finem vix habiturum eBet hoc meum per litteras adloquium, ut et potiora, imo

5 vero, quod ego fentio potiBima, Epiftolij tui capita commodiori op- portunitati lubens refervem. Ludant interea meae Mufae, qua valent, ad haec; aperte equidem, aft fuo fub velo. Interea te praepotenti rerum noftrarum gubernatori, Trinuno Numini, cum univerfa tua familia, confilijs et adtionibus, commendo. Vale feliciBime.

10 Te nulli fecundus integerrimo colens animo

Oligerus Ros^crantz.

Perfcribebam Haderflebiae XVI Decemb.

CID CI IIIC.

15 Salutari te fuo nomine officiofiBime voluit lACOBUS ULFELDIUS, quem te fincere etiam maioribus renitentibus amare et fufpicere fcias.

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

2r NOBILISSIMO ET ERUDITIONE NON VUL-

GARI PR^EMINENTISSIMO VIRO D. OLIGERO ROSEN- 20 KRANTZIO DOMINO HiEREDITARIO IN ROSEN-

HOLM, COGNATO, AFFINI ET AMICO

MEO INTEGERRIMO.

S.

OBILISSIME OLIGERE, cognate et affinis chariBime,

25 S BL^ifS ^ redditae mihi quidem funt literae tuae pofiremae, eruditae

illae et amoris ac confiantiae erga me pleniBimae. Sed

aberam tunc Wandelburgo in oppidulo quodam fex mi-

liaribus inde difiante, quod Brambfied vocatur, ut cum

Domino Produce ifihic mihi obvio de quibufdam lo-

30 querer. Reperi autem ibidem IUufi™ Dominum Adminifiratorem et

ipfius 111"^^*" coniugem, qui me fingulari favore clementer complexi

funt. Domum autem reverfus pridie Natalitiorum hafce tuas accepi,

quas una e filiabus meis reddidit, nuntij, qui eas apportarat, nuUa fadla

l^ mentione, cum ea, ubi is eBet, ignoraret. At cum pofimo-||dum fiatim

35 ad currum confcenderem huc Hamburgum cum meis iturus, ut fefios

dies hic tranfigeremus, mihi indicabatur, nuntium tuum adhuc adeBe;

non quidem retrofpicere Hcuit, fed data fcheda, quae illum fuo officio

perfundlum tefiaretur, redire eum permifi, cogitans hic cum Nobilibus

3 Danis,

18 EPISTOL^E ASTRONOMICi^

Danis, qui D. Adminiflratorem domum deduxerunt, tuis refpondere velle, quod etiam fufficienter prasftarem, nifi illi hodie praeter opinio- nem, incidente quadam ingrata neceBitate, abitum feftinaBent, cum alias me und cum BALTHASARE ALFELDIO Wandefburgi invi- fere conftituiBent. Cogor igitur premere ea, quae latius ad te fcribere 5 animum induxeram, illa in adventum tuum ad me Wandefburgum, quem tam amice polliceris, procraflinaturus. Ego itaque te defidera- tifiime OLIGERE iflhic, volen-||te Numine, praeflolabor, et avidiBime 2' cum alacritate excipiam. Utinam CRAGIUS nofler tecum fit vel prae- cedat; tunc inter nos coram fermones mifcebimus de ijs, quae nunc 10 fcribere importunitas vetat, quaeque per fe calamus non fatis tuta fu- ftinet. Fac igitur mature fles promiBis, de quo etiam nihil addubito, ut- que queas nobis falvus adeBe. Vale. Dabantur Hamburgo, poflridie Natalitiorum Anno 97. ^^^ ^^^^^ B^^^^ ,,

manu propria.

Refaluta meo nomine quam officiofiBime D. lACOBUM ULFEL- DIUM, de cuius fide et conftanti in me amore fatis certus fum; neque enim levitatibus et nugis efl obnoxius. ScripfiBem illi, nifi temporis penuria praepedirer. Saluta etiam BROCKENHUSIUM illum, qui 20 fe meum vocat difcipulum; eius literis refpondere iam non fuppetit otium; habeat itaque me excufatum.

[Ex adumbratione in codice Basileensi G I 35] ^

TYCHO BRAHE AD IMPERATOREM

RUDOLPHUM SECUNDUM. 25

UGUSTISSIMEImperatorRUDOLFHESecunde.Cum 3- de tuae Imperatoriae Maieftatis erga liberalia fiudia, prae- fertim in his principaliora, Mathematica et Aftronomica, clementi favore, diu multumque inaudiverim, ipfaque tua Caefarea Maieftas non tantum potentiBimorum et 30 laudatiBimorum maiorum fuorum ALPHONSI Regis Arragonumetc. MATTHIi^ HUNNIADIS, HENRICI illius fecundi ob indefeBam rerum coelefiium contemplationem Afironomi didi, CAROLI quinti, FERDINANDI ac AuguftiBimi Parentis MAXIMI- LIANI fecundi aliorumque, ftudijs his impenfe addidlorum, quos nu- 35 merare longum foret, celebratiBimo exemplo, fed et fua ipfiufmet vere Heroica et Caefarea inclinatione, quantum Regnorum ac Reip. guber- natio ferunt, ijfdem his laudabiliter vacet exercitijs: omnino mihi pol- liceor, Caefaream tuam Maieftatem clementi animo accepturam, me

viarum

TYCHO AD RUDOLPHUM SECUNDUM 2 lAN. 1598 19

viarum intercapedine alijfque difficultatibus, quo minus Caefaream tuam Maieftatem ipfe cito adeo, ac praeoptarim alias, accedere liceat, praepeditum, hafce literas arduum licet negotium concernentes fum- miBe exhibere non vereri ipli. Cuius meae fidentiae cauBam hanc pri- 5 mam habeo et praecipuam Imperatoriae tuae Maieftatis clementiBi- mum erga me eaque, quae multis abhinc annis tradlo Rudia, favorem, iampridem mihi vel ex folo eo fingulari diplomate perfpecSlum, quod Caefarea tua Maieftas tanquam in epifiola ad me diredlo fermone cle- menter mihi impertiri, non fine harum artium praeclaro elogio, dig-

10 nata efl. Caefarea itaque tua Maiefias praefentibus hifce clementer fcire dignetur, me, evidentibus ijfque haud levibus de cauBis mutato Patrio folo, in Germaniam tuae Caefareae Maieftati fubditam cum Allronomica mea fupelledlile, adeoque tota familia, nuper conceBiBe, ut ell rerum humanarum omnium quasdam fubinde viciBitudo. Ubi, ||

3^ favente coelefiium Opifice, Afironomicos meos labores per 21 Annos in patria mea dulciBima Dania exantlatos continuare ac ad propofi- tum fcopum dirigere et abfolvere decrevi, impetrata primum hic ali- cubi et confiituta rebus coeleftibus fat commoda, conllanti et inviola- bili fede, unde fundamentalis earundem tradlatio aeviternum ad po-

20 fieros etiam in Imperij ipfius decus (uti confido) non contemnendum tranfmitti poBit. Quocirca ad tuam Imperatoriam Maieftatem om- nium primo mihi concedendum, eiufque clementiBimam voluntatem quam hvunillime explorandam cenfui, an non illuftre hoc Aftronomi- cimi negotium folide et folenniter inftitutum in aliqua fuarum ditio-

25 num porro continuare atque ad optatum finem, Dei beneficio, perdu- cere daretur. Sunt mihi ad hoc Opus in promptu Inftrumenta varia, eaque maxima et affabre elaborata, qualia et quanta vix ufpiam in- venire datur. Sunt plurimorum annorum exadiBimae Obfervationes veterum inventis non cedentes. Sunt multa aHa huc conducentia, et

30 non pauca, imo praecipua iam confeda. Ut vero Caefarea tua Maieftas fpecimen aliquod eorum habeat, mitto cum filio meo Organorum, quae ha(5lenus in ufu habui, quotquot tam cito exfcindi curare Ucuit, deli- neationem, appofita earundem fuccinda explicatione. Offero quoque humiliter Canonicam Affixarvun Stellarum expofitionem, quotquot

35 in noftro climate utcunque vifuntur, numero millenarum, quas omnes intra Annos 20 praeteritos fumma et indefeBa diligentia meis Organis coeUtus quam fcrupulofiBime demenfus fum, cum fine harum, potiBi- mum Zodiaco vicinarum, exadla verificatione Planetarum viae et mo- tiones ad amuBim non percipiantur. Qua etiam in parte (quoad er-

40 rantia videHcet fidera) quid hadtenus praeftiterimus, quidque in pofte-

rum fuperaddendum reftet, prior ille, de quo dixi, liber fuo loco pandit.

Plura meorum de Aftronomia Operum tua Caefarea Maieftas, cui me

3* meaque

20 EPISTOLi^ASTRONOMICiE

meaque ftudia omnia humiliter offero || et commendata cupio, brevi, 4' afpirante Univerlitatis authore, obtinebit. Interea hafce primitias alijs gravioribus viam fternentes non averfetur. De caetero Caefarea tua Maieftas per Dominum Procancellarium Imperij aut aliquem e fuis Conliliarijs intimis, referente Domino Dodlore THADDiEO HAG- 5 GECIO, ciementer intelligat, qui a filio meo praefente fingula uberius cognofcat. Utque Caefarea tua Maieflas, hoc intermediante, fibi hu- millime meo nomine propofita clementer excipiat, et refponfum, quan- docunque eidem commodum fuerit, impertiri dignetur, qua poBum fubmiBione precor. 10

Deus Coeleftium et Terrefirium author tuam Caefaream Maiefiatem felici Imperij et Regnorum gubernatione quam diutiBime florentem et incolumem tueatur. Datae Wandelburgo ex Arce Ranzoviana prope Hamburgum fita, die 2 lanuarij Anni 1598.

[Ex apographo Hauniensi excerpt Langebek. 178] 15

lOHANNES ISACIUS PONTANUS AD

TYCHONEM BRAHE.

SCALIGER obfervationes utrafque (quae munificentiae tuae 2«^

funt) vernalem aio et autumnalem, fuis inferuit, et videbis propediem. De feceBu vero in Germaniam itidem intellexerat, et dolere fe fatetur, 20 G. eiufmodi rerum conturbaretur commoditas, quarum iam frudus re- dundaret ad Europam univerfam. Placet quidem ei Germania; fed ne- fcit, an mores undiquaque gentis ad illam faciUtatem humanitatemque apti, quae debebatur, apti tibi. Optaret, fi Dania omnino deferendi fiaret

animus, Bataviam potius inviferes, amicam fiudijs, benignam ; et 25

denique te tuafque virtutes et honorabit, et fere dixerat, adorabit. EBet certe in omnem eventum haec ora propinquior Daniae, et ille hic Ordi- num fenfus, ut omnes gratias non modo retinendas, verum etiam ac- quirendas fciant.

[Ex

HENR. ELLENBERGER AD TYCHONEM 18 lAN. 1598 21

[Ex apographo in codice Monacensi Bibl. Univ. 693 in 2«>; cf. apographum in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

MAGNIFICO ET PR.«STANTISSIMO VIRO

DOMINO TYCHONI BRAHE, NOBILI DANO, DOMINO 5 ET FAUTORI SUO OBSERVANDISSIMO.

HAMBURGK. 125- S. P. D.

UM nuper ex Italia per utramque Germaniam in Ang-

liam veniBem, Generofe et praeftantiBime Domine TY-

'0 1M S^^^SSMR CHO, accepiBemque a quodam meo amico Domino

MATTHi^O ROYDON, Anglo, Mathematum, ut mihi

videbatur , fcientiBimo, te ex Dania atque Uraniburgo tuo

in Germaniam conceBiBe, atque adeo cum Lare prope

Francofurtum ad Moenum confediBe, gaudebam Iimul et dolebam.

15 Gaudebam equidem, tum quod meae, quam alioqui in Daniam ad te

fufcepturus eram, profe(5\ionis compendium facerem; tum etiam quia

fperabam te HaBias noflrae, cum in proximo eius eBes, futurum ali-

quando inquilinum. Id quod quamvis optare verius, quam fperare

potuerim, quippe qui non ignorabam te Daniae Regnum patriam tuam

20 cum HaBiae vix commutaturum, nihilominus quo facilius illud crede-

rem, fecit IlluftriBimi Principis MAURITIJ Domini mei clementiBi-

mini in viros praeclaros amor ac munificentia fingularis, utpote et quae

tibi cum laudatiBimae memoriae parente eius diu interceBit familiari-

tas. Dolebam tamen, quod adverfi aliquid in Dania tibi eveniBe refer-

25 rent, tuaeque abitionis ex Dania aUj alias recenfebant caufas. Siquidem

fuerunt hic in AngHa, qui tibi cum FETRO SEVERINO Medico litem

fuiBe nefcio quam aBeverarent, teque indignitatis adverfarij puditum

eBe, et ideo inde difceBiBe. Alij Cancellarium Regium feudum aliquod

tibi a FRIDERICO II felicis memoriae conceBimi, fibi arrogaBe, aUa-

30 que ad Afironomiae fiudium exaedificandum adminicula, ab eodem

Rege et Regni Proceribus tibi nuncupata, nunc fuiBe adempta cauBa-

bantur. Hoc verifimilius et mihi et illis vifum eft, illud de medico plane

incredibile. Quotufquifque enim eft, qui ignorat, te ex praeclariBima

profapia ibidem prognatum, et fummae apud Regem audloritatis virum

35 tam le vi molimine non poBe ex patria moveri, ut taceam e patria emo-

125^ veri. II Verum cum in Angliam etiam delatum fit, SEVERINUM illum

apud hunc novellum Cancellarium multum valere, adeo ut is ferme

totus ab illo dependeat, atque obfcurum non fit, Dodlorem illum (ut

referunt) diutina tui invidia laboraBe, fortaBis hoc, quod per femet-

40 ipfum non potuit exequi, per hunc Cancellarium, cui Rex plurimum

tribuere dicitur, effedlum dediBe.

Haec,

22 EPISTOLyE ASTRONOMICiE

Haec, IlluftriBime et praeftantiBime Vir, quamvis ad me nihil fpedant, tibi fignifico, ut etiam externorum de tuo Uraniburgo inopinato difceCu iudicium ac follicitudinem cognofcas. Caeterum paucis abhinc diebus, cum de loco ubi haereres follicitus, eos qui ex Germania recens veni- rent, interrogarem, intelligo te non prope Francofurtiun, ut ille exifti- 5 mabat, fed iuxta Hamburgum fedes pofuiBe. Quare rogatus ab amicis Anglis, qui ad te abituri erant, has ad te depropero, ut cognofcam, an inibi fis manfurus, an vero alio iturus. Qua in re iUis rem gratam fac- turum me non dubito, tibi etiam non iniucundum futurum illud arbi- tratus fum, fi intelUgeres etiam in AngUa efie, quos amor tui foUicite 10 tangeret. Quamobrem plane confido, te has meas Uteras, quamvis ab homine tibi hadlenus ignoto et tua familiaritate indigno profedae fint, aequi bonique confuUurum, et ad iUas prima data occafione refpon- furum.

Faxit Deus, ut te aUquando, Vir PraeftantiBime, in HaBia videamus, 15 exinde enim magnum decus ac nomen acceBurum Patriae meae exifii- marem. Sin minus id fuperis vifum fit, efficiam, ut te aliquando, vo- lente Deo, ubicunque Germaniae etiam fis, invifam, coramque venerer. Vale et meae impudentiae ignofce, vir longe praellantiBime. Salutem porro accipe a multis in Anglia tibi etiam forte ignotis, nominis tamen 20 tui obfervantiBimis. Londini Angliae, anno 1598, 15. Calend. Februarij.

T. Magnif. addidliBimus

Henricus Ellenberger, HaBus. M.

[Ez apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii] 25

NOBILISSIMO ET PR.«STANTISSIMO 4^

VIRO, DOMINO OLIGERO ROSi^KRANTZIO DE

ROSENHOLM, COGNATO ATQUE AFFINI

SUO UNICE DILECTO.

PTIME a te fadum, ExoptatiBime mi OLIGERE, Co- l^ gnate et Affinis defideratiBime, quod hifce indicaris et tuae morae cauBas, ac quod CRAGIUS noller Lubecam confefiim tranfiturus fit, non autem huc, uti fperabamus, venturus. Utrumque vefirum fatis excufatum habeo, cum neuter proprij adhuc fit arbitrij. Tu ergafiulo et 35 compedibus ifiis aureis folutus, brevi (quod etiam tibi fummopere ex- opto) tibi ipfi redderis, quo virtuti et ftudijs, non aulicis indulgeas af- fanijs.TumquetepromiBifidem liberaturum nuUus addubito. Interea quod nonnihil lutizAris, cum et lutus fis et in lutia verferis, nolo Sca-

nico

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 22 lAN. 1598 23

nico fupercilio exadlius rimari. Adlis nobis felici fidere, quam primum

1 ^ adfueris, quod etiam, ut mature fiat, et cupio || et opto. lam enim teneris,

quia fponte promififii; nec nippizare licet luto in Scanicas tranfituro

Nuptias, gentemque Scanicam confiantem et didli fadlique memorem

5 asmulaturo: tranfplantatione quadam, ut fieri folet, quam etiam tibi

non ingratam aut infelicem futurum, auguror atque confido.

Si res meae ullo modo id patientur, dabo operam, ut intra triduum vel quatriduum Lubecae adfim. Et fi communis ille nofier, dum per diem unum vel alterum ifihic commoror, fupervenerit, erit mihi gra-

10 tifiimimi, quod ipfius fruar alloquio ; utcunque iam antea praevidebam, non licere ilii hac tranfire, vel mea forte de cauBa. Quod ex alto rideo. Habeo alias Lubecae quod agam, fatifque necefiario. Nam res meae

2 ' atque Infir umenta nuper eo appulerunt, quorum quaedam || huc r ecepi, quaedam ifihic in aedibus RANZOVIJ confervantur. Et nemo adeft,

15 qui difcrete ordinare poBit, quae et quomodo huc vehenda, ita ut nunc difcohaerentia attulerint aurigae, non fine meo incommodo et temporis difpendio. Sunt et alia quaedam, quae ifihic exequi confiitui, quae etiam volens reieci in tempus tui vel ipfius adventus, ne peregre abeBem, aU- quo vefirum huc interea fuperveniente, utque aliquem ex vobis, Si non

20 utrunque, eo deducerem, prout res vefirae ferrent, abfolutis interea quibufdam ex meis, quae prae manibus habeo, et indies urgeo. Vellem autem, ut tuum ad nos acceBum ita difponeres, quo Lubeca redux hic domi eBe queam, ubi adveneris. Quod etiam ipfas, quas tibi ifihic vefiri

2' Politici ne(5lunt, moras, fponte effedu-||ras praevideo. Promifit OTTO

25 LINDENOW, fe tibi certo traditurum centum illos loachimicos, quos mihi pro curru et tribus equis fibi venditis debet, quando me accederes. Rogo itaque, ut ante abitum eos ad te recipias etmeo nomine perfolu- tionis des chirographum, tecumque eofdem fumas. Cuperem etiam, mi amantiBime Cognate atque Affinis, quod quingentos vel fexcentos

30 loachimicos mihi ufpiam, fub tuo tamen filenter nomine procurares, quos etiam tecum adferre queas. Refiituet eos ad Pafcha ESCHILLUS BILLEUS nofier, quem fatis integrae eBe fidei, nofii, ex ijs, quos mihi debet, duobus miUibus. Et fi opus erit, curia mea Haffnienfis interea pignoris loco erit, tam pro fumma quam intereBe; aut etiam aedes in

3«^ ori-||entali platea Haffniae SCHYRMANNI, quas hypothecae loco habeo pro 1000 loachimicis, qui illi ad fefium Pafchatis refignati funt iam antea. Pendet vero domus quotannis 80 loachimicos, intereBe pro millenis paulo maius folito, ut res fatis tuta fit. Sin vero commode fieri nequeat, ut hac in parte noftris defiderijs morem geras, nolimte nimi-

40 um fic occupari, aut uUas adventus tui remoras inde invenire. CauBa, cxir id expetam (ut tibi fecreto eam communicem, cui his maiora con- credo) efi, quod poft paucas hebdomadas tres ex meis, quos intimos

habeo,

24 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

habeo, in diverfa Germaniae loca ablegare decreverim: inter quos etiam filius natu grandior erit, qui nunc apud Adminiftratorem per menfem abeft, ipfo lic volente. Et quoniam emiBarij mei praecipuos Germa-||niae Magnates, adeoque ipfum Imperatorem quidam ex ijs 3^ meo nomine acceBuri funt, de rebus magni momenti, uti ipfemet facile 5 conie(5lari poBis, ifthic adluri, et a me quaedam exhibituri, volo ut nihil ijs ad viaticum delit, quo minus omnia decenter et honorifice peragant. Cumque fumma hic fit annonae caritas, adeo ut triplo ferme pluris veneant, quam Rollochij, ubi 700 thaleros intra anni quadrantem in- fumpfi, facile aefiimare poteris, quantam hic, cum familia, quae 24 per- lo fonas attingit, per dimidium fere annum expofuerim pecuniam. Sum- ma vero illa maior, quam mecum accepi, apud Duces Megapolitanos foenori expofita efi: uti nihil inde repetere liceat ante fiatutum tem- pus. II ChariBime OLIGERE, te in his fadurum, quicquid per te prae- 4' Ilari queat, omnino mihi perfuadeo. Neque quid amplius peto aut is defidero. Ego tibi viciBim in quovis officij genere exhibendo quam lubentiBime morem geram. Vale, refalutatus a meis omnibus quam officiofiBime. Dabantur raptim Wandelburgi die 22. lanuarij, quo ipfe Tabellarius tuas attuHt, anni 98. ^^^^ ^ycho Brahe, 20

manupropria.

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

OLIGERO ROS.EKRANTZIO, VIRO COR- 2^

DATO ET MIHI AMICO, CONSANGVINEO

ETAFFINICHARISSIMO. 25

OBILISSIME Domine OLIGERE, Confangvinee et l' Affinis delideratiBime et prae multis diledle. Incidit ali- quid hodie poft tuum a me difceBum, quod in fcheda memoriali tibi tradita annotatum non recordor : nempe quod fit nomen Baronis illius Aullriaci, qui uxorem in 30 Cimbria duxit. Illud enim mihi memori^ excidit. Cu- perem etiam fcire, ubinam habitet, et quomodo intitulandus fit, iuxta morem vobis confuetum ; quo illi fcribam convenientius de putidiBimo et mendaciBimo ifio Plagiario, cuius hic fada efi mentio; atque eorum, quae ipfi de eo confiant, cum mecum ab ERICO LANGIO addudlus 35 eBet, indicationem efflagitem. Admoneas etiam, || an Latinae linguae l^ fit peritus, nec ne; quo fciam, an Germanice vel Latine illi fcribendum fit, aut etiam Danice, fi hoc callet idioma. Vale, et literas Regi defii- natas, ad non Regias oblique refpondentes per hunc nuncium remitte, quantum otium tibi permiferit, critizatas, atque gloBis marginalibus 40

audlas:

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 14 FEB. 1598 25

aud\as: quod etiam ut in prioribus facias, quibus hae nonnulla refpon- dent, rogo ; nec te id effecflurum diffido, quoniam fic in te recepifti. lam- que ulterius et perpetuo quam feliciBime vale, mi exoptatifiime et defi- deratiBime OLIGERE. Raptim Wandelburgi die 14. Februarij Anni 98.

Tuus TYCHO BRAHE, manu propria.

[Ex apographo Hauniensi excerpt. Langebek. 179]

TYCHO BRAHE AD ANDREAM SEVERINI

VELLEIUM.

UPER cum OLIGERUS ROSENKRANTZ confangui-

neus Affinis et Amicus meus diledlus hic me per duas in-

vifiBet hebdomadas, redditae mihi funt una cum CHRI-

STIERNI LANGIJtuae literae, ad quastuncrefpondendi

_ commoditas non dabatur. Videntur hae ultimae tuae, licet

15 IKSKgS^^iil lenire et excufare quaedam in prioribus laborent, a pri-

mis tamen illis motu proprio ad me datis [non] longe abeCe, et privi-

legijs fcatere iudicis, quae tamen tibi lubens condono, fiquidem non

aliter vis. Obijcis ab initio pofi ea, quae de LANGIO et Anglicis literis

habes (ad quae pofiea refpondebo) quod iter tuum iuxta promiBum

20 non praefiitum arguam. Et quid ni? cum fponte promiferis, nec prae-

4«^ ftiteris? Valetu-||dinem tuam, rem domefiicam et anni tempus tunc

aeque noras atque poflea. Miraris igitur me ita fingula tua verba et

iota notare. Atqui fcis me femper Geometrice loqui, cum ferio loquor.

Quod et in alijs, praefertim Amicis, quibus bene fido, et requiro et ob-

25 fervo. Quorfum enim verba, nifi rebus confona? Hoc ego idem fentio

atque illudere et negligere. Neque perinde eBe, ac candide, aperte et

libere agere, uti tu vis. Immo quiddam his repugnans.

Quod aliquo loco non fis inter reliquos Pharifaeos et Gnathones,

equidem tibi congratulor, nec hanc feficitatem invideo. At quod non

30 talia antea affedlaris, quodque adhuc ijs, fi liceret, te participem non

redderes, haud dixerim. Si autem me hic fallis, ell cur tibi hanc animi

celfitudinem et confiantiam magis adhuc congratulor. Et fi nunc ex

Politicis non pendes, veluti antea, cordatius forfan agis. Eorum frucflus

funt prae foribus. Cudentur MachiaveUiltarum doli et technae in ipfo-

35 rum, uti meriti funt, capita. Quod et hadlenus iufius iudex exequi foli-

tus eft. Quod prandio alicuius interfueris, nihil ad me. Neque ob id ea

de re mentionem feci, quia hoc morarer, fed quoniam tu occafionem

dabas de ERICO LANGIO et me quaedam addendo, quae tamen neuter

t nofirum curat. Si talibus, qui aftutam vapido fervant fub pedtore vul-

4 pem,

26 EPISTOLi^ ASTRONOMICyE

pem, fidis, te ipfum decipis. || Qui et quales eiufmodi fint, fere omnes in 4^ Dania norunt, atque in pofierum plus forte nofcent. O patria, o mores. Omnia nunc ruere in peius fata ipfa docebant. Si tibi deinceps vixeris, t uti fcribis, redliBime feceris. Nam uti nunc agitur fcena Mundana, fi unquam antea, locum meretur illud NASONIS ))nimium prseluftria 5 vita((, et ))bene qui latuit, bene vixit((. Quod mihi iam tandem con- t gratularis mutationem hanc et fortem aliam, redius facis, quam cum prius eandem indoleres, tanquam invidens mihi hanc felicitatem. Sic enim ego infirmas accipio querelas. Et, fi fufficienter delidum illud expiare volueris, tacita quaedam pfalmodia Uraniae nofirae omnibuf- 10 que nobis Propempticum concinna, quodque ea e Cimmerijs, non dico Cimbricis, tenebris, quibus diu multumque ofi"ufcabatur, fefe tandem Superum dono et provifu vindic^rit, atque in apertam et gratam Uni- verfae Europae lucem univerfalior reddita aBeruerit, congratulare; no- bis autem, quod tot MachiaveUifmis, iniurijs, odijs, invidijs, malevo- 15 lentijs, calumnijs et detredlationibus atque contemptibusfuperatistran- quilliori aurae refiituti fimus. Hifce igitur fi Carmine aliquo, uti Poeta es, applauferis, || appofite feceris et in gratiam cum Urania nobifque 5«^ omnibus redieris.

Rogas deinceps, ut definam minuta quaeque in literis tuis non redle 20 intelledla exaggerare.Te fcripfiBe, quod tu cum familia mei eBetis amici in Dania defpedi, me ftatim accepiBe, vos a me defpedlos. Atqui tua non tam clare fonabant verba, pro ut nunc ea explicas. Aiebas enim: Vale, /alutatus a tuis amicis in Dania defpe&is. Non addidifii, te aut tuis. Ideoque tuam fententiam prima fronte non fatis aBecutus fum. 25 Ingerebat hoc dubium, quod fcirem, mihi in Dania a calumniatoribus imputari, quod in defpedlum patriae, Regis, confangvineorum et ami- corum inde difceBerim. Et fane OLIGERUS ROSENKRANTZIUS. cui haec tua verba legenda dedi, non aliter capere potuit, quam ac fi tale quid infinuares. Obfcurius enim quam decuit, fcripta funt. Nec 30 ego plane aBerui, te quidpiam in me loqui. Ideoque addidi: ))fire6te tuam mentem percipion aut fimile quid. Et quod tu infers, me exce- piBe, quafi vos me defpiceretis, fcilicet tu et tui, id non faltem eft mi- nutula quaeque exaggerare, fed et fenfum meum quafi data opera plane pervertere: cum de te et tuis, || quos femper dilexi atque etiamnum di- 5^ ligo, nihil finiftri fufpicer, fed in genere de meis in Dania malevolis locutus fim, a quibus defpicior, eofque viciBim ex alto rideo et defpicio, fi quando prae ahioribus curis eorum (quod tamen rariBime facio) me- miniBe lubet. Tuos cafus, tuaque infortunia magna ex parte fcio, et horum authores non ignoro. Habemus enim hic mutuo participatio- 40 nem quandam, licet mihi nihil mali inde evenerit, fed longe plus boni etiam invitis authoribus. At nihil tibi hic exprobro, condolui femper,

et

TYCHO AD ANDREAM VELLEIUM 18 FEB. 1598 27

et amovere ifta ftudui et cum quorundam ex meis offenfione, et plus pro te laboravi, quam confcius es, aut facile crediturus. Norunt id utriufque noftrum, non faltem Amici, fed et inimici, tum quoque neu- trales.

5 1 Quod neque tu neque ego moriemur inulti, omnino mihi perfuadeo. Nam iuftus eft Deus, etiam tacentibus et patienter fuftinentibus, et quae immerito pertulerunt hominibus, illi vindida danda eft, oc hand vil rette det nod, om * Thule nogenfdoon end aldrig leffde ellerhaffde leffuet: Non tamen Planetarum revolutiones praeficiendae funt ei, qui

10 libere et fine tempore, in tempore tamen fatque tempeftive agit.

Demum de vidlualibus mentionem facis, quod primum et praecipuum

6«^ eBe II [de]buit. De his enim nunc maxime agitur in tanta hic annonae caritate, quanta vix unquam fuit, et familiae meae propria, quae quar- tum attingit feptenarium, praeter eos, qui indies invifunt. Attu videris

15 hic aurem claudere, paa dan/che at vsere /chulerit, oc icke gide heret oc mercket ret Nam quid pro quo infers. Satis fcio, etiam abf- que tuo iuramento (/aa /andt hielpe mig Gud) (an hoc Theologicum eft?) quod fi praefens ipfe fuiBem, non potuiBem ifta expedire aliter fine rerum difpendio : fcilicet poftquam hyems interveniBet, portus conclufi

20 eBent, nec terreftre iter commodum foret. At antea, dum primas iftas tuas fcribebas, nulla eiufmodi erant obftacula, aut fi qua erant, quare adeo categorice promififti? quare tot tantaque praeftanda enumerafti? Sororem etiam meam in auxilium vocans, a qua ne verbum intellexi, licet ter eidem fcripferim. Crediderim vos omnes excellenter iudicare.

25 At G. quid vobis Scanicae, id eft verae et fidei tenacis, reftat mentis, en nuUa nunc adfunt fubterfugia, quin rede facere Uceat, modo libeat. Ego nullum in me officium ingratum eBe finam. Et fi adhuc acceBeris un^ cum LANGIO aut etiam folus fine ipfo, idque ante Pafchatis fe- ftum (modo fieri queat) inprimis erit id mihi acceptum et eo plenius

30 priora diluentur errata. Vale cum uxore a me falutata, totaque domo. Dabantur Wandelburgi die 18. Februarij Anni 1598.

Tuus Tycho Brahe, manu propria.

[Ex

28

EPISTOL/E ASTRONOMICyE

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

lACOBUS MONAVIUS AD TYCHONEM

BRAHE.

S. Ir

ONA quidem fide, fed paulo tardius mihi redditus eft et 5 in manus meas pervenit fafciculus ille, quem circa finem anni fuperioris ad me mififti, NobiUBime et praefiantiBi- me Domine TYCHO, magnamque debeo gratiam Viro optimo et amico integerrimo Domino VINCENTIO MOLLERO, quod in eo curando voluit tibique mihique 10 gratificari. Vix autem poBum exprimere verbis, quam grata mihi fuerit Epiflola tua, tam amice fcripta, et quam accepta ea, quae un^ cum literis tuis ad me pervenire voluifii. Caeterum quod tam ferum refponfum mitto, non tantum fit eam ob caufam, de qua dixi, fed etiam propter invaletudinem meam, quam totis fere tribus menfibus fenfi prorfus in- 15 commodum, et quae me velut ineptum fecit ad omnes res agendas. Nondum quidem ab ea fum prorfus Hberatus. Sed tamen per Dei gra- tiam, habere coepi melius, et fentio vires tum animi tum corporis non parum firmiores, quam fuerunt. Deus Opt. Max. fi volet, poterit hoc robur augere, idque tantum cupio fieri ad gloriam fandi nominis ip- 20 fius, et ad animae meae, quae mihi efi cura in his terris praecipua, falu- tem. Quod attinet ad famam obitus mei ifihuc ad te perlatam, unde tibi data occafio faciendi mentionem nominis mei in Epifiolis tuis, fa- t cile potuit hic error committi in aula Caefaris, ubi fratrem habui uni- cum Medicum Imperatorium, Virum, quem ab alijs, quam a me prae- 25 dicari malo, qui [ante] annos decem obijt Pragae. Quia autem hic error tibi expreBit tam honorificas et amicas voces de me, ut inde, quanti memoriam nominis mei poft obitum || meum fad^urus fueris, aefiimare 1 ^ liceat : agnofco me plurimum debere tuis erga me amori et animo, quem ut mihi conferves, donec vixero, obnixe rogo; ego viciBim, donec in 30 hoc corpore fangvis erit, te viciBim amare obfervare et colere . . . praedi- care et laudare non definam. Frater ille meus chariBimus, cuius modo feci mentionem, erat rerum Mathematicarum et amantiBimus et in- telligentiBimus, ac propterea tui quoque unice obfervans et fiudiofus: ac illum faepe hoc egiBe [fcio] ut amicitiam tuam confequeretur, a qua 35 cura etiam non abfiinuiBet, fi Deus ei longiora vitae fpatia conceBiBet. Nunc in aUa Schola philofophatur, coram Deum cernens, et coelos

opera manuum eius contemplans amori erga fratrem, [i memo-

riam illius hoc loco tibi volui commendare. Caeterum quod ad difceBum tuum e patria, et praefertim ex Uranoburgo attinet: primum de eo cer- 40

tior fadlus fum, ex literis communis amici Domini D AVIDIS pofiea

enim

I. MONAVIUS AD TYCHONEM 25 FEB./7 MART. 1598 29

enim plenius edodus de omnibus illis circumRantijs a CHRISTIANO SEVERINO LONGOMONTANO, qui circa finem anni fuperioris ad

nos venit et quem per aliquot dies apud nos retinuimus, et hofpi-

tem gratiBimum habuimus; atque utinam tunc veniBent ad me literae 5 tuae, cum adhuc apud nos haereret. Erat enim de te valde foUicitus et hac inprimis de caufa.

Ego quidem de ijs quid dicam? Cum eBem aliquando Magdeburgi,

2^ vidi fuper domo quadam aureis literis infcriptum faxo, || quod erat fupra fores, hunc ineptum fenfu, fed reipfa nimis verum verfum: Kft.

10 erit atque fuit Vndanck in fine laborum. Hic verficulus mihi fubinde venit in mentem, quando de te rebufque tuis cogitavi. Sed et hoc mihi incidit, quod fi mundus hic non fit dignus ifiis Atlanticis bonis et donis nofiri T YCHONIS ? Etiam hoc cogitavi, quod fi haec Tvxr] , quae Domino TYCHONI contigit, nunciet infiare finem mundi? Utut fit, adhuc valde

15 dubito, tuamne vicem [an patriae potius tuae], imo totius Reipublicae Chrifiianae magis dolere debeam. Legi diligenter, quae ad me mififii, et pro ijs communicatis magnas tibi gratias ago, neque eft, ut putes, ea ventura in manus aliorum. Miratus fum Regem nihil voluiBe conferre in haec fiudia, Regibus et eorum fubfidijs atque [adiumento] digniBima,

20 qui tamen nuper tantos fumptus fecit in coronationis fefio. Aliud fuit iudicium ALFONSI: imo aliud etiam ipfius patris FRIDERICI. Nolo de his plura; in quibus tamen hoc etiam addo, me idem facere, quod tu facis, hoc efi difcernere Adlorem a Poeta fabulae. Facis tu etiam hoc praeclare, quod tanto animo (nimirum coelo et afiris digno) haec quae

25 tibi contigerunt, fers, nec propterea cogitas aliquid omittere in lauda-

bili curfu abs te et olim infiituto, et per tot annos fervato, fed quod

cogitas ad metam ufque illum Da hic Deus ut perficias quod coe-

pifti. LAZARUS vir magnanimus frequenter in ore folitus fuit

habere verfum ifium : Efie aliquidji velle tenes, et pofie tenebis. Tibi

2- vero datum efi et velle et poBe. AmpHBimi || viri D. HENRICI RAN- ZO VIJ maior nunc erit gloria, et fiet ipfius nomen illufire clarius, pofi- quam Mufis tuis hofpitium condit. Erit enim vicina urbs Hamburga, tibi fatis oportuna ad abfolvenda ea, quorimi editio fuit coepta in Huenna. De confiHjs tuis, quae apud meum deponis, diligenter cogitavi,

35 et fpero ea fic geri poBe, ut [non] plane careat fucceBu, verum opus erit tempore : cum nunc omnia, quae aguntur in aula Caefarea, tantum . . .

Martem in hoc graviBimo Reipublicae chrifiianae periculo, quod

hoc anno non fine caufa (Deus omnia avertat) metuitur. Agam interea, quantum nunc agi poteft per amicos, ut quafi via qusedam fiernatur,

40 ad ea, quae funt deinceps cura et opera tradlanda; faciam te quo-

que certiorem de rebus omnibus, quae argumentum facere ad ea, quae

fane tui animi, confilij et infiituti Si viveret adhuc Dominus I ACO-

BUS

30 EPISTOLiE ASTRONOMICi^

BUS CURTIUS, quantopere oftenderet libi eBe cordi et curae res tuas et negotium publicuml Sed tamen fpero, non defuturos aliter etiam in aula amicos, de quibus alio tempore, li Deus volet, rebus magis ex- ploratis te monebo. Pro tranfmiBo libro Epiftolarum, qui mihi a te ell ampHBimum munus, magnas ago gratias, et peto magnopere, cimi re- 5 liqua tua, quae iam coepta funt, ad finem perdudla fuerint, ut ijs etiam

meam ornare non recufes. Dabitur opera, ne te huius et

beneficij iure et merito poeniteat.

Literas tuas ad lOHANNEM ROTHMANNUM, quem cognovi || nunc vitam agere in Republica Erfurdenfi, per certos homines curabo, 3' fi quid aliud a me pofiulas fieri, femper tibi parata erit pro viribus fida mea opera. Ex CHRISTIANO tuo hoc etiam libenter cognovi: Te ni- mirum natum eBe eodem et anno et menfe, quo ego fum in lucem edi- tus, valde etiam delecftatus fum, inter . . . quae nunc mecum communi-

cafii, ledlione carminum tuorum ad quae non legi fine varijs 15

animi perturbationibus. Multa enim de muhis, tum tuis tum ijs quae funt fimilia, cogitavi. Geram tibi morem in eo quod petis, et curabo,

ne aUquis te non indignus de rebus tuis, quae te digna fint. Tu

viciBim, fi non efl molefium, exorna meum Symbolum aliquo Epigram- mate. Quale fit Symbolum meum, cognofces ex noftro VINCENTIO 20 MOLLERO, qui, (1 voles, dabit tibi legendum Libellum quendam no-

Ilrum, quem de eodem Symbolo curavi publice edi. Equidem mi-

feram ad te exemplum, quod doleo perijBe. Si pofiuletis aliud, non in- vitus communicabo. Interim habe tibi hanc infcriptionem mei.

Salutat te reverenter amanter et officiofe optimus fenex Dodlor HER- 25 MANNUS nofier, cui vix credas quam grata fuerit falus et abs te did\a, et nomine praefiantiBimi fenis . . .

Si non efi molefium, rogo ut meis etiam verbis reverenter et officiofe falutes Illuftrem Dominum HENRICUM RANZOVIUM, qui fuam erga me benevolentiam femel et iterum mihi declaravit. Tu eam, fi 30 placet, augebis et con-||firmabis. Et quoniam HEMMINGIJ veftri fada 3^ eft mentio, tuque de eo nunc liberius fcribere potes, rogo te per ami- citiam noftram, dic mihi in aures meas, an fidem mereatur haec inclufa pagella, quae ante aliquot annos fuit circumlata.

Deus fcit me iftud quaerere nec malo animo, nec ad malam fidem 35

enim amo et colo iftum optimum et optime meritum fenem, quem

aliquis cum poteft amare et colere, fed tantum coepi mihi conftare hi- ftoriam rei geftae, de qua mihi et alijs femper iure integrum iudicium. Bene et feliciter vale, vir praeftantiBime et NobiliBime, mihique con-

ferva tuam benevolentiam, cuius fundamenta prima, eaque tunc 40

valde tenuia funt ante multos annos cum ex tuis peregrina-

tionibus reverfus per aliquot feptimanas viveres in domo et menfa

hofpitis

I. MONAVIUS AD TYCHONEM 25 FEB./7 MART. 1598 31

20

hofpitis tunc mei M. LAURENTIJ DANI. Ego te amare et obfervare,

et meam tibi fidem quocunque potero genere nunquam de-

finam. Vratiflaviae VII. Martij tempore eclipfeos Solis 1598.

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

DEM GESTRENGEN, EDLEN VND ERN-

VESTEN HERREN TYCHO BRAHEN ITZO ZU

WANDESBEGK, MEINEM BESONDERN

GUNSTIGEN LIEBEN HERREN

VNDT FORDERER.

ENEROSE et Magnifice D. TYCHO, omni cum obfer- vantia colende mihi Domine. Negotium commiBum apud D. lOANNEM BCEKELIUM, quomodo confece- rim, a M. V. ex fcheda inferta apparebit. Duci OTTONI Brunfvicenlium et Luneburgenfium de fententia M. V. diligenter fcripfi. C. ipfius omnino acquiefcit et . . quod M. Vefirae commodum futurum efi. De acceCu Reginae in hanc civita- tem nihil ad me perfertur, ficut et ex filio nihil tale accipio. Verum is, quae alias publice et notorie fparguntur, confirmat. M. V. et mihi quo- que ubi vacaverit a negotijs, . . . dabo operam, ut illam invifam. Reli- qua committo prudentiae M. V. Quae ut cum fuis optime valeat, toto pedlore opto. Datae raptim Hamburgae XI. Martij An. 1598.

M. V. omni cum obfervantia

qui colo VlTUS WINSHEMIUS.

10		M
		1
15		^

25 [Ex apographo Hauniensi excerpt, Langebek. 178; cf. apographum manu scriptum in fine ex- empli Hauniensis P. J. Resenii Inscriptionum Haffniensium (Hauniae 1668)]

TYCHO BRAHE AD lOSEPHUM

SCALIGERUM.

1«^ ^^^^^^ S. P.

30 l^^^^^^^lllU multumque in votis habui, IUuftris Domine lO-

SEPHE SCALIGER, cum adhuc in Dania Patria mea

morarer, ut tecum per litteras amicitiam contraherem,

praefertim cum a plerifque ifthinc ad nos venientibus

tuum in me, licet de facie tibi ignotum, candorem et be-

35 tir»gr^jiinK;a^ nevolentiam aliquoties perceperim, fed femper aliquid

intervenit obftaculi, quominus id efficere commodum fuerit. Nunc

autem, cum hunc Nobilem et dodum adolefcentem FRANCISCUM

TEGNAGLIUM

32 EPISTOLiE ASTRONOMICvE

TEGNAGLIUM mihi domefticum et meae e Dania migrationis co- mitem in Bataviam ablegarem, non intermittendum duxi, quin ali- quid faltem ad te litterarum darem, utut iam eBem occupatiBimus. Ad quod me etiam non minimum invitavit excellentiBimum et laborio- lIBimum illud opus tuum redintegratum de Temporum Emendatione, 5 quod his ipfis diebus primum accepi, atque quantum per negotia licuit, perlullravi. Nec poBum fatis mirari exadlam tuam in eo concinnando diligentiam, pari iudicio atque eruditione coniundlam. Debet tibi fane vel pro hoc folo labore (ut caeteros illos praeclariBimos a te exantlatos praeteream) omnis pofteritas immenfas gratias, quod temporum epo- lo chas et rationes tam fedulo et fubtiliter extricare volueris. Nec curan- dum G. qui (uti fit) inveniantur ingrati Zoili, quales et hadenus non- nullos habuifii, qui e contradidlionibus famam venari fatagunt, fed ex alto defpiciendum. Memini, me cum ad quendam eorum mihi Heidel- berga fcribentem litteras refponfi loco darem, de te ipfum (fiquidem is 15 occafionem praebuerat) difcrete admonuiBe, ut te tuaque fufpiceret potius quam vellicaret, atque a talibus contradi(5lionibus abfiineret, vel ad minimum ut modefiius et maiori verecundia rem ageret. Quid hoc padlo apud ipfum profecerim, ignoro. Nam pofiea inter nos ahum filentium. 20

Reperi in hoc novo tuo volumine, dum illud evolverem, te alicubi circa finem facere mentionem mearum obfervationum, quas circa ut- rumque -^quinodium in Dania habui, eafque cum Hipparcheis con- ferre, ut anni Alphonfini a te nunc aBumpti magnitudinem probares. Ago autem tibi officiofe gratias, quod tam honorifice et candide mei 25 et mearum inventionum ifihic memineris, et cuperem, ut haec ipfa uberius adhuc expenderes, conferendo nimirum HIPPARCHI omnes obfervationes, fed prius limitatas, ut fibi invicem, quoad fieri poterit, correfpondeant, aut feUgendo eas quae exa(5liores videbuntur; hac ta- men adhibita cautione, ut is annus lulianus retro numeratus eandem 30 cum nofiro, qui adhibetur, habeat refpedlu biBexti rationem, itautvel ambo fint biBextiles vel pariter hinc removeantur. Ideoque nofiraTa- bella utriufque i^quinodlij, quam e primo capite Progymnafmatum Aflronomicorum aBumpfiJli, eos annos continue exhibet, qui ab uno in alterum biBextilem includuntur. Pluribus enim opus non erat, licet 35 multos praeterea in promptu habeam pariter fibi invicem correfpon- dentes. Optandum fane foret, ut veteres parem in his praefiitiBent ac- curationem, quod tamen ab ijs fadtum non eBe, propriae eorum an- notationes, ut tu quoque non iniuria arguis, produnt; utique magis indubiam Anni Coeleftis rationem, quoad minima momenta, nunc 40 obtineremus, praefertim G^ a pluribus Artificibus per aUquot interlapfa fecula res nunquam hians aut claudicans comprobata eBet. Quin et

utrobique

TYCHO AD lOSEPH. SCALIGERUM 14 MART. 1598 33

utrobique medium i^quinodium capiendum, ut intricatio ea, quae ex Apogaei et Eccentricitatis mutatione provenit, praecaveatur. Conducit etiam ALBATEGNIJ Aratenfis intermedias Obfervationes in con- lilium adhibere. Quibus omnibus rite expenlis et adhibita in lingulis

l^ cautela, quod || parallaxin O inter obfervandum i^quinodia forte neglexerint, atque his etiam i^quatoris inclinationem non fatis fcru- pulofe applicarint, dummodo ex altitudine O meridiana in utroque folftitio Poli fublimitatem rimati funt, exillimarim de Alphonfina Anni quantitate nonnihil adhuc deceBurum, ita ut vix 49 minuta ultra inte-

10 1 gras horas explere poBit, nedum ea in 6 H. excederet. Si itaque omnes quas habes obfervationes Hipparcheas tam in i^quinodio vernaH quam autumnali in Tabella difcrete expofitas (annotando ubique qua- Hs ifie annus fuerit refpedlu biBexti luliani) mecum communicaveris, dabo operam, ut haec cum nofiris ulterius coUata exad^um quid non

15 tantum anno Civili, fed et Afironomico praefiniendo fuppeditent. Et fi plures in promptu tibi funt vetufiiCimae i^quinodliorum Obfervatio- nes, diligentiam aliquam redolentes, eas etiam pari modo impertiaris, quaefo.Tum quoque de Epocha antiquiBima illa ludaica, quandoi^qui- no(51ium die 21. Aprilis fex horis a Meridie extitiBe creditur, fi quid in-

20 dubitati habes, unde id probari queat, et ad quem meridianum refe- rendum fit, atque quomodo hic annus ad biBextum fefe habuerit, quan- tumque ab hifce temporibus citra omnem ambiguitatem difiiterit, ex- pone et plenius de his omnibus, quae a te colledla, mecum per litteras agere non degravare. Erit id mihi longe gratiBimum. Quicquid viciBim

25 mea opella praefiari queat, quod tibi acceptum fit, habebis me femper ex voto. Fieri autem potefi, ut nonnuUa horum in hoc libro tuo elucida- veris, quae adhuc explorata non habeo. Nam mihi accurate eum rele- gere plurimae occupationes nondum permiferunt. Porro referet didlus adolefcens quaedam ad te meo nomine fecreto, de quibus tuum iudi-

30 cium et confilium cognofcere averem. Is etiam plura, cum mearum rerum fit confcius, de ijs aperiet. Quare ut ipfum benigne audias, tibi- que commendatum habeas, etiam atque etiam rogo. Vale virtam doc- trina quam genere revera illufiris. Dabantur fubito Wandefburgo ex Arce Ranzoviana, quae gH prope Hamburgimi, die 14. Martij Anni 1598.

35 IUufiris tuae Magnif. fiudiofiB.

Tycho Brahe, manu propria.

[Ex

34 EPISTOL.E ASTRONOMICiE

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

TYCHO BRAHE AD CHRISTIANUM

LONGOMONTANUM.

ILECTE CHRISTIANE, rcriplit ad me ante paucos dies 1 ' lACOBUS MONAVIUS Vratillavienfis, Amicus meus 5 integerrimus, te fub finem anni praeteriti Vratillaviam veniBe, et difceBus mei caufas e Dania per omnes cir- cumfiantias fibi retuliBe, tum quoque te admodum de me folicitum fuiBe, atque hac inprimis de caufa inde abijBe Lipfiam. Quod fane mihi auditu pergratum fuit, dum te ita 10 animatum agnofco. Ego tibi viciCim ex animo bene favere atque ad meliora quaeque promovere non intermittam. Indicavit infuper ibi- dem MON AVIUS, quod te ad fororem WITICHIJ B. M. deduci cura- verit, ubi omnes illius Ubros perlufiraveris. Rogo itaque ut de ijs, qui et quales fuerint, praefertim manufcripti, et an eos vendere velit, quali- 15 que pretio, mihi fignifices. Vidifti proculdubio plagiarij mei impuri illius URSI maledicentifiimum fcriptum, in quo praeter alia innumera convitia meo et meorum honori non parcit. Ego quidem refutatione illiun indignum cenfeo, cum omnes modefiiae limites imo honefiatis longe tranfcenderit; efficiam || tamen ut non impune ferat. Cum vero 1 ^ tibi de plagio ipfius tum quoque omnibus circumfiantijs procul dubio ex aliorum, qui tunc adfuerunt, relatu innotuerit, rogo in charta de- fignare velis, quidnam hac de re a tuis apud me commilitonibus in- audivifti. Ego quidem nonnuUa adhuc recordor, fed poterant aliqua tanto temporis intervallo, et inter tot alias curas mihi facile excidiBe; 25 tum quoque quidalij in Academijs, ubi interea fuifti, de hoc maledico fcripto fentiant. Verimi ut tecum plenius non tantum de hoc negotio, quod ex alto defpicio, fed et de alijs quibufdam longe maioris momenti loqui queam, antequam ad ulteriora hinc peregrinationem fufcipiam, atque plus forte difiungamur, cuperem quam maxime, ut meis fumpti- 30 bus acftutum huc Wandelburgum, dimidio faltem milliari Hamburgo remotum, te conferres, quo de neceUarijs quibufdam tecum praefens agere queam. Neque enim omnia chartis committere commodum eft. Si viaticum tibi ad manus non eft, mutuo ab aliquo pete, vel oppignora quid, a me, qualecunque tandem fit, bona fide redimendum, aut ali- 35 quis pro te fpondeat. Faxo ut illi fit indemne. Non eft quod verearis, ne te hic ultra voluntatem detineam, nam ipfemet || non conftitui hic 2' diu manere. Eft nunc apud me lOHANNES MOLLERUS Eleaoris Brandenburgici Mathematicus, qui Hvenae in coronatione (ut fcis) nobis aderat. Is negotijs praeeft Aftronomicis et ftudiofis meis, quos 40 hlc non minus quam antea Uraniburgi haud paucos fuftento. Vide

iam,

TYCHO AD C. LONGOMONTANUM 24 MART. 1598 35

10

iam, mi CHRISTIERNE, ne fallas exfpedlationem meam, fed quam primum te hic liAas. Invenies me viciBim gratum, ut huius pro me fufcepti itineris te neutiquam poeniteat. Sume tecum exemplar Ephe- meridum novarum N. EVERHARDI e novis (ut iaditat) Tabulis fup- putatarum, quod illas in aliqua Academia facile nancifceris, et fi quid aliud nofti, quod meis defiderijs conveniat. Hamburgi hic liber venalis non eft. Mihi nihil praeter folum eius libri titulum in catalogo hucufque videre licuit. Vale, et confeftim, prout tibi confido, ad nos advola. Rap- tim Wandelburgi die 24. Martij Anni 1598.

Tycho Brahe, manu propria.

15

20

1- 25

30

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

TYCHO BRAHE AD VITUM VINSHEMIUM.

XCELLENTISSIME Domine Dodor VINSHEMI, Amice honorande. Accepi nudius tertius ab OLIGERO noftro literas, in quibus facit circa calcem mentionem librorum, qui adhuc apud Dominum D. BCEKELIUM refidui funt, quos omnino obtinere defiderat, et aequum fane efi, ut, ex quo pecuniam totam is receperit, libros omnes tradat, aut fe ita apud OLIGERUM purget, ut fit contentus. Ego confanguineo meo et affini amicoque intimo deeBe non poBum, quin procurem id, quod a me requirit. Si fponte BCEKELIUS hoc prae- ftare noluerit, cogor iure r em agere, utut id libenter non facerem. Rogo || itaque peramanter tam OLIGERI quam meo nomine, velis adhuc fe- mel apud ipfum urgere, ut fiet promiBis. Excufationes, quas ultimo adduxit, vix accipiet OLIGERUS, nam ille aliter ad me rettulit ea de re, imo VESALIJ Anatomiam mihi dono dedit, licet ego id recufarim, nifi alium ex meis libris aequivalentem eius loco habere vellet. Nec valor eius efi maior fex vel feptem loachimicorum, etiamfi de novo ematur. Fac itaque, mi Domine Dodor VINSHEMI, ut OLIGERI ex- pedationi fatiffiat, et fchedas, quas hac de re uhimo accepilli, remitte. Scripturus enim fum hifce diebus OLIGERO et negotium hoc expofi- turus. Vale, et G. quae nova fcis, indica. Raptim Wandefburgi die 28. Martij Anni 98.

5*

[Ex

36 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

[Ex adumbratione in codice Vindobonensi lat. 1068624]

TYCHO BRAHE AD lACOBUM

BORDINGUM.

S. P. !«•

LARISSIME et ExcellentiBime Domine Dodor BOR- 5 DINGE, Cancellarie digniBime et Amice honorande. Cum hic Mechanicus fenex M. PETRUS lACHENOW denuo illhuc a me rediret, non omittendum duxi, quin ad IUuftriBimum Principem ULDARICUM, Dominum meum ClementiBimum, aliquid literarum fubmiBe da- 10 rem, liquidem eius Cel^^^ ClementiBimam erga me voluntatem indies magis magifque experiar. Rogoque ut ipfius Cel"^ eafdem meo nomine fubmiBe offeras atque in meliorem partem interpreteris, li quid liberius, re lic urgente, indicavi, idque in filentio fecreto prematur, cum ex e^, quam erga IUuIlriBimum illum et optimum Principem, tum quoque 15 te, gero fiduci^, finceroque animo proficifcantur. Poterunt haec forte nimis audadler prolata cenferi, fiquidem veritas plaerumque odiofa fit; attamen fi rei molem et eorum, quae mihi immerito contigerunt, cu- mulum fpedlemus, vix fupremis labris attigiBe, quae dicenda forent, videbor. Verum ego haec omnia Deo committo. Veritas temporis fiUa 20 aliquando forte prodet, quid aeque aut inique fadlum fit. 111"^° Duci necdum quidpiam refponfum eBe, etiamnum intelligo. Quod et prae- fagiebam. Quale refponfum ad meas receperim, ex ijs utcunque in- tellexifii, quas Lubec^ tibi perfcripfi, cum inde Infirumenta mea et fupelledUIem librariam huc tranfferri curarem. Quare 25

Sat Patrise noftri/que daium, nunc Teuthona tellus Excipit, et Patriam largitur maximus Orbis.

Curo quaedam ex meis Operibus hic labore Typographico compleri, quae, ubi abfoluta fuerint, vobifcum communicabo. || In re pecuniarilL l ^ me ifihic concernente fatis adlum efi. Recepi literas fideiuBorias et pri- 30 ores relUtui.

Novarum rerum nihil pecuUare efi, nifi quod res compofita dicatur inter Pontificem et Ferrariae Ducem. Batavos fe abfentare et tradta- tionem de pace averfari, neque enim hofiibus fatis fidunt tam faspe circumventi. Novam Reginam in AngUa eledam frementibus Scotis 35 narrant. Nihil tamen adhuc certi confiat. Vobis proculdubio ifihic his plura et certiora innotuerunt. Rex nofier Ser"^"^ f^it apud Dominum RANZOVIUM Bredenbergae praecedente hebdomad^ ab eo ifihic magnifice et fplendide exceptus et mox inde Haderllebiam recepit. Plura nunc non vacat. Sum enim occupatiBimus. Tu vero mi aman- 40

tiBime

TYCHO AD lACOBUM BORDINGUM 29 MART. 1598 37

tiBime Domine BORDINGE quam feliciBime vale, meque folit^ bene- volenti^ (quemadmodum et ego tui amorem non deponam unquam) conftanter profequere. Raptim Wandelburgo die 29. Martij Anni 1598.

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii; cf. Epistolse ad loanaem 5 Keplerum scriptas ed. Hansch (1718) p. 114 sqq.]

7v DOMINO OLIGERO GEORGIJ R ROSEN-

CRANTZIO DANO, DOMINO H.EREDITARIO IN ROSEN-

HOLM, ET INTER NOBILES DOCTO, INTERQUE

DOCTOS NOBILI, DOMINO ET AMICO SUO

10 IN ^VITERNUM COLENDO EI2 XEIPE.

TICHONI BRAHE NON MINUS APERIENDAS ET LEGENDAS. 1' EYnPATTEIN.

INAS tuas literas, illas Lubeca, has Hamburgo ad me

datas, quam blande exofculatus fuerim, Generofe RO-

*5 H ^^^^1 SENKR ANTZI, animus meus tibi multis acceptis bene-

ficijs devindlus a multifque perfpedlus annis tanquam

in fpeculo et tabula apud te loqui poteft, lingua non po-

teft. Tute enim nofti, quam impenfe te amem, colam,

quantique faciam, ut quoties literas tuas video, frigidam toties mihi

20 fuffundi, et ad curfum amicitiae protenfiorem me inftigari a te per-

fuadear. Quod cum intelligere te ex literis tuis intelligam, non eft, quod

pluribus tibi fidem faciam. At vero quantumvis dulcis mihi utraque

tua fuit Epiflola, amariores tamen aliquanto fuerunt, quod fimul in

illis de plagio Liddeliano in illufirem Afironomum TYCHONEM

25 BRAHE, confangvineum et affinem tuum, virum multiplici fcientia

admirandum, narrabas. Quod magis animum percellebat, quia ipfe

Dominus TYCHO fuis idem ad me literis tefiatum reddiderat. Que-

rebatur tecum de fingulari tum impudentia, tum ingratitudine DUN-

CANI LIDDELIJ Scoti, qui nunc in Inclyta lulia Mathefeos ProfeBo-

30 rem agit, quod is non tantum literis ad fuos privatim datis, fed et ex

publica praeledionum fuarum cathedraTychonianarum Hypothefeon

t fe primum eCe inventorem fit gloriatus. Querela illa certior fuit, quod

muhis bonorum virorum tefiimonijs et literis videbam TYCHONI fi-

dem eius rei fad\am luculenter, et gravior, quod is non folus, fed et cum

35 alijs duobus Plagiarijs tantum facinus in TYCHONEM aufus fuiBet.

1 ^ Indignabar mecum || et ridebam tamen cum Phavorino cornices illas,

homines in aUenis plumis tripudiantes, ridiculos, quod ambitiofe ad

maiora afpirarent, odiofos, quod ea confequerentur apud quofdam,

miferabiles, quod tandem apud omnes laude turpiter exciderent. So-

lent

38 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

lent enim fubventanea (quod aiunt) parere, qui laudem ex fuco virtu- tis, non ex virtute, concipiunt. Hac fpe potuiBem ego et meum ettuum animum tranquillum reddere, nili infuper adiedlum fuiBet, quod pro- pius me tangit et pungit acrius. Legi enim LIDDELIJ illius verba, quod is in teftimonium Plagij fui (cuius tamen TYCHONEM praepoflere 5 inlimulare vult) me teftem invocet et adducat. Sic enim fcribit: ))Pri- mas meas theorias iuxta triplicem hypothejin fatis imperfedtas, quas ante /eptennium Roflochijpropofui, TYCHO a Dodore CRA- MERO Paflore nunc Stetinenfi accepit.n Sic ait. TYCHO BRAHE ergo inventa fua haulit ex meo libro, ex LIDDELIJ praeledionibus, qui 10 harum hypothelium inventor eft, qui primus deduxit, qui primus ex- plicuit, fi Dijs placet, atque in eius rei teflimonium fide dignum, egone a LIDDELIO afcifcor? Obfiupui, ingenue fateor, ubi haec lego, me in falfum rei teftimonium dicendum vocari, et abufu mei nominis (quod hucufque fincerum Dei beneficio fervare fiudui) rem tam a vero ali- 15 enam ceu pallio involvi et incruftari. Mi Domine ROSENKRANTZI, tute ipfemet nofii, cum tot annos unsL viximus, quo DUNCANUM hunc loco femper habuerim, quam honefie de illo tibi fuerim locutus, quod is fores Scholae Mathematicae et || aliarum quarundam Philo- 2«^ fophiae partium mihi adolefcenti aperuiBet; quod autem nunc obloqui 20 illi cogar, id vellem ne fuiBet unquam opus. Sed meminifii mecum il- lud PERICLIS Athenienfis, cum amicus eum rogaret, ut pro fe caufa- que eius falfum deieraret, 8ei \ie av\mQdxxeiv tots ^>yXoic, aXkd \iexQi xov PcojicO, et quod Philofophus nofier: d|Li(poiv ovtoiv q>ikoiv oaiov t 7tQoxi\idv Tf|v dkf^^eiav. Non poBum enim contra veritatem, nifi quis 25 fimul me adulatore et amico uti velit, quod a pia mente duco eBe ah- enum. Ego de illo Magiftro meo non potuiBem tantam in me fperare iniuriam, qua me nunc affecit, quem nihil eius confcium ad falfum rei teftimonium allegavit. Falfimonium committit (quod in foro crimen falfi appellant) qui annulo fignatorio alieno fuas periculi et doli plenas 30 clam domino obfignat Hteras; nonne illum idem patrare credas, qui alienis alienorum nominum fubfcriptionibus in tefiimonium fine tefii- monio vocatis fua falfa confirmat? Praepofterum eft te vera loqui, cum ne quidem loquaris, affirmare ea, quae num affirmes nefcias. Ita me- cum agit LIDDELIUS, ut tefiis fim, tefiis nunquam auditus, ut affir- 35 mem, ignorem, vera loquar, cum ne quidem loquar. Indignum, infa- num. Quia vero tantopere is meummet hac de re tefiimonium flagi- tare videtur, ago verum hoc meum teftimonium, contra illud fuum, non meum. Tibi et TYCHONI de hoc plagio Lidelliano vera pe- tenti, quantum mihi quidem confiat, deponam, idque tam perfpicue, 40 ut fi tu paulo fuperiorum annorum dvd^ivr^aiv tecum per otium reno- ves, omnia || pundla tua mihi ultro fis adied\urus. Docuit DUNCANUS 2^

LIDDELIUS

D. CRAMERUS AD ROSENCR ANTZIUM 31 M ART. 1598 39

LIDDELIUS Scotus in Academia Roftochiana Mathemata, quando ego auditor fui anno 88 et fequenti, inter caetera explicando etiam mo- tumfecundum iuxta triplicem hypothefin, primam Alphonfinorum, fe- cundam COPERNICI, et aliam tertiam novam. De hac tertia nova agi- 5 tur, cuius fit audloris ? Me oportet reddere teftimonium ? Egone refpon- deam? Refpondeatipfe DUNCANUS, idque exfcriptis Commentarijs, quae ego adhuc hodie mecum fervo bona fide, qua et fervant alij multi, tunc adolefcentes, nunc viri, qui tum temporis eadem eiufdem ufi funt inftitutione privata, inter quos eft quoque, ut unum nominem, com-

10 munis nofier amicus M. lOACHIMUS PRi^TORIUS, CoUega in hoc templo et Gymnafio mihi honorandus. In quibus commentarijs (tu oculatus mihi tefiis es, vidilli, legifii) DUNCANUS novam illam Dia- typofinappellavitTychonianam, idque expreBis fyllabis literifque, ita quaefiionem fuam formans: In nova illa,feu Tychonia.na Diatypoji,

15 quomodo horum quinque planetarum motus falvantur? etc. Sic tum temporis docuit, fic dixit, fic didlitavit, fic didicimus, fic audivi- mus, fic fcripfimus, fic credidimus. At, inquis, nunc aliter Helmftadij dicit, aliter docet? Id vero ego capere non poBum, quomodo, fiDUN- CANUS unus fit et efie velit, Roftochij hanc hypothefin fibi derogare,

20 Helmftadij vero eandem arrogare per tam breve locorum temporifque intervallum queat? Nifi cum Horizonte animum linguamque mutarit,

3»^ quod ego vix con-||ceBerim. Credo ego potius DUNCANO LIDDE- LIO Roftochienfi Studiofo contra DUNCANUM LIDDELIUM Pro- feBorem Helmftadianum. Dicit forte prae modeftia et verecundia fe

25 illa vice TYCHONI inventionem afcripfiBe? Ergone hac vice vere- cundiae fines tranfilijt? Ergone contrarium hoc immodeftiae afcriben- dum? Et qui novit viri ingenium, neque hoc admittet. Quid multis? Barbari dicere folebant, prout iacet litera; ita hic quoque dicendum et pronunciandum iam eft, ex didatis Roftochianis unius LIDDELIJ

30 tertiam hypothefin, quam et nova placita folebat appellare, non DUN- CANI fed TYCHONIS eBe; propria confeBio, inquiunt lurifperiti, eft fortiBima probatio. Satisfuperque hasc tibi, mihi et alijs fufficere poBent, nifi, quia fic fermo coeptus eft, unum et alterum adhuc verbum ex ijf- dem liberet adijcere. Dici non poteft, quam praeclare tum temporis in

35 ipfa trac5tatione iftius hypothefeos, quoties occafio dabatur, de TY- CHONE Scotus fenferit, et omnibus veteribus praetulerit, et cum Illu- ftriBimo Landgravio HaBiae b. m. coniunxerit. Sic enim in eiufdem commentarijs tit. de longit. et latit. in Sphaeram BRUCi^I legitur. » Ai2 verojiellse fixsefuas latitudines Jive diftantias ab Ecliptica varia-

40 rintf nuUus veterum cognovit, verum Landgravius et TYCHO

BRAHE ex crebris obfervationibus invenerunt fiellas fixas lati-

t tudines fuas ad mutationem obliquitatis Zodiaci variaJicM Et de

latitudine

40 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

latitudine ^ ait: ))Quod antea a nemine ante TYCHONEM ob/er-\\ vatum eft, latitudo Lunse maxima mutata eft, et hodie eft 5" 15' m 3^ Item de eccentricitate Solis tit. de motu Solis inquit: »112 quibus omni- bus Artifices hoc feculo, ut funt IUuftrifiimus Princeps Landgra- vius et TYCHOBRAHE, multa invenerunt, quse obfervationibus 5 COPERNICI non fatis confentiunt.a Sic ille. Quis hic, quaefo, per febrim potuiCet fufpicari, LIDDELIUM tanti artificis, quem fic ipfe commendaret, praeceptorem eBe, et illum huius difcipulum, uti nunc iaditare audet? Ni feipfum Scotus tantum artificem, aut artificibus illis artificiofiorem et fuperiorem confiituiBet, talis non conftitueretur. 10 Sed tu, Domine ROSENKRANTZI, pro dyxi-voLa tua, qua poUes, me etiamtacente, aliud argumentum certitudinis proTYCHONE, ut opi- nor, colliges, quando audis, quod obfervata, quae COPERNICO non fatis confentiunt, TYCHONI afcribat, ut fic tecum ratiocinere: Qui no- vas hypothefes in Aftronomia contra omnes antegreBores fuos invenire 15 et fiatuere vuU, is ut longe prius obfervata tcov cpaivojievcov SyderaUum nova acquifierit, neceBe habet; quare? quia hypothefes novae, non praefuppofitis novorum cpaivojievcov fundamentis, anilia funt TeQeri- a^ata, quandoquidem hypothefium fit falvare motus obfervatos ; quod fi ergo LIDDELIUS Scotus in obfcuro latens et infirumentis defiitu- 20 tus nulla cpaivojieva nova primus obfervavit, quid eum principio im- pulit, ut ab hypothefi Coperniana (quam mordicus tueri folebat) de- filiret, et de nova cogitare inciperet? Mirum enim, fi fe obfervata a TYCHONE primo ac-||cepiBe largiri poBet. Sic me iudice haud leve 4' argumentum duxeris ad evincendum DUNCANI Plagium. Taceo, 25 quod in ipfa tradlatione huius novae hypothefeos, talem fe praeftiterit LIDDELIUS, ut multis indicijs fit coUigere, eum audorem et inven- torem non eBe. Qui enim ipfe inventor et aufpex eft in fcientia apo- didlica certae alicuius hypothefeos, quam alios docet, illum dedecet fiudluare aut aUquid eius in medio fufpenfum relinquere. Sic enim 30 DUNCANUS, ubi generaliter Tychonianum typum depinxit: ))An primus motus, quo omnia ab ortu in occafum feruntur, ob Terrse motum an cceli extimi re6tius dicatur, in medio hic relinquimus; probabilius forte videbitur, fi extimo coelo afcribaturA( Audis, quam non ufurpet fibi arbitrium ftatuendi, decidendi, fed aliunde quafi af- 35 flatum exfpedlet, quid hic fentiendum fit, quid non fit, quem procul dubio tum temporis nondum ex TYCHONE hauferat. Fortius eft, quod ibidem paulo poft anfam praebet fentiendi et difputandi contra hanc Hypothefin, cum inquit: »COPERNICI hypothefin abfurdam plerifque videri, hanc vero (Tychonianam fubintelligens) princi- 40 pijs Geometrise nihil repugnare, licet nonnuUa videatur phyfica abfurda ponere.a Intelligebat autem orbes aethereos ex ARISTOTE-

LIS

D. CRAMERUS AD ROSENCRANTZIUM 31 MART. 1598 41

LIS fententia, quod paulo poft ufu ex difputatione Phylicae Ariftoteleae cum eodem habita didici. Propofuit enim idem ibidem Difputationes phylicas, in quarum nona, cum ad libros priores de coelo veniBet, in-

4' trepide orbes reales defendere volebat, quos cum || exercitij ergo oppo- 5 nendo Tychoniana obfervata refellerem, excanduit homo tantum in modum, ut etiam hanc datam hypothelin plane repudiaret et dam- naret, immemor fortaBe Tfj^ pieTapdaecoQ xov vevcu^. Unde acerbitati iftius ego cedens, furrexi tum temporis, atque Scholis iAius valedixi, ut meminifti me tibi faepius narraBe, et plurimi adhuc in vivis funt,

10 qui et fpedlatores et auditores eius fabulae fuerunt. Quae ideo repeto, non ut de re ipfa (quam inter puerilia noftra pono) agam, fed ut evin- cam LIDDELIUM femper hypothelin illam Jic tradlaBe, fic contra di- fputaBe, ut alterius, non fuum inventum eBe clariBime dederit cuivis conteftatum. Rigidius enim pro illa pugnaBet, li proprium figmentum

15 (ex quo immortaliter fe vidiurum eBe fperaBet) fuiBet. Talis, ut audis, ROSENKRANTZI, fuit Scotus in Schola illa Aftronomica Roftochij, quoties coUedio grege illi docenti aBedimus; fed eft tamen quod diBi- mulare nequeo, quod et alij mei tum temporis commilitones (quos nominare poBum) norunt. Quando M. DUNCANUS haud obfcure

20 coUigeret, magno applaufu excipi TYCHONIS novam, eamque tam concinnam hypothefin, tum laudis, ut opinor, immatura aviditate fla- grans (ut erat natura gloriofior) uni et alteri fuorum auditorum (coetu dimiBo) infufurrare folebat, fe habere literas propria TYCHONIS manu exaratas, in quibus TYCHO illi hanc hypothefin adfcribat, his

25 inter caetera verbis: y)Rem acu tetigifth. Verum nunquam tamen

5«^ plene literas eas mihi quidem vifendas legendafve || volebat aperire, nefcio cur, etiam cum multis rogaretur. Quia autem integras legere nonlicuit, multimecumpotius credebantpubliciscommentarijsDUN- CANI, quam eiufdem clancularijs et fubreptitijs fufurris. Exemplar

30 iftarum, quas iadat, literarum Helmftadij defcriptum mihique com- municatum nunc legi, fed lediis illis merito exclamo : Quid eft oUas et cucurbitas lippire, fi hoc non fit? Seipfum amare et fapere vix lovi conceditur. Perftringit enim amor fui oculos, ut quid album a nigro diftet, difcerni non queat. Sed ego illud prolixius hic agere non teneor.

35 Epiftola ubi in lucem fuerit protrada, pro fe loquetur.

Habes, domine ROSENKRANTZI, quid mihi ex Liddelianis com- mentarijs conftet, de inventione novae feu Tychonianae hypothefeos. Quod etfi fere praeterire potuiBem, tamen ne tuae petitioni deeBe vo- luiBe viderer, nolui omittere. At vero plus mea intereft, an verum di-

40 cat Scotus, quod propofitas a fe ante Septennium Theorias a me ac- ceperit TYCHO, ut affirmare non erubefcit.

Narrabo autem brevibus, ut fe res habet, atque non minus tibi quam 6 mihi

42 EPISTOLi^ ASTRONOMICiE

mihi notum, ut quafi te tibi narrantem me audias, modo recorderis. Cum Anno 91, a. d. 14 Calend. lunij e palasflra Academica Roftochiana avocati eBemus ab Illuftri tuo Domino Parente, GEORGIO, Prorege Daniae b. m. et fubftitifiemus Hafniae aliquamdiu, indultum eft utri- t que, ut ad Infulam Huenam (qua Urania TYCHONIS tum tem-||poris 5^ pedem fixerat) excurreremus, quod Dominus parens tuus intelligebat, nos quoque fingulari Aflronomiae amore accendi et magni D"""^ TY- CHONEM ex illa arte facere. Hac occafione ego, ut cum artifice de arte conferre pofJem, coepi recentius i)jtopivT]piata, quae tam a DUN- CANO, quam D"° BRUC^^O, illo magnae famae viro, et alijs pras- lo ceptoribus meis imbibiBem, ruminare. Et quia partim navi eundum erat, ad facundum itineris comitem commentaria, quae uno grandi volumine complicata habebam, et adhuc habeo, ut nofti, adhibere ccepi. In quo volumine inter alia etiam LIDDELIJ didlata contine- bantur. Ita >catd Gv\iPePif\nbc, librum ad Infulam Tychonianam mei, is non illius caufa tranfluli. Ubi illuc ventum eft, poft multa, ut fit, fa- miliares et eruditae coUationes de rebus varijs (quia tota infula erat cornu copiae rerum vifu et auditu mirabilium) itemque de arte Aftro- nomica inciderunt et, nefcio qua occafione, de BRUCi^O, de LID- DELIO et alijs in hac fcientia tum temporis in Academia Rofarum 20 claris. Senfi autem fiatim non levibus ex fignis, TYCHONEM finifire fentire de LIDDELIO, quod is ea, quae ex privato cum TYCHONE coUoquio, quando ante ibi fuiBet, furtim fubduxiBet, alijsin Academia iniuBus propalaBet. Ego excufavi virum, quod is non fibi illa nova placita arrogaBet, fed nominatim fub Tychoniano titulo et honore 25 propofuiBet. Quod cum difficulter fibi pateretur perfuaderi Dominus TYCHO, oportune incidebat, me fubito interventu fidem facere poBe libro II meo, quem manu propria ex ore ipfius excepiBem. Sic ecce pro- 6«^ ducitur liber, oftendo locum unum et alterum, ubi hoc fiebat, ut fupra annotavi. Quo vifo acquievit plane Vir Nobilis, et de ifiis commen- 30 tarijs inter nos nihil quicquam amplius adum, nihil cogitatum, nihil fomniatum Gi\ ab illo toto tempore ufque in hodiernum diem. Septi- mus nunc agitur annus ab illo tempore, quo Uraniburgi ego et tu fui- mus. Ante illud tempus nec ego nec literae meae, nec manus nec nomen in Daniam, quod ego fciverim, ad TYCHONEM unquam venerunt. 35 Quis enim ego, adolefcens tum temporis, quis, inquam, eram aetate, ingenio, fama, ut cum tanto viro et genere et fama NobiliBimo atque ab ipfo Magifiro nofiro faepe proclamato huius faeculi artifice, qui cum Landgravio folus eBet in Afironomia artifex, literis amicitiam con- traxiBem, aut mea ad illum mittere potuiBem? Pofi illud tempus, quo 40 et fecunda vice, interlapfo triennio, in Daniam redijmus, ego nuUas de rebus Afironomicis vel ad TYCHONEM vel alium quenquam dedi

aut

D. CRAMERUS AD ROSENCRANTZIUM 31 MART. 1598 43

aut dare potui literas. Meminifti enim profeBionis meae Witebergenlis Herculeas moleftias, et ftudiorum genus longe fandlius, quam ut de illis rebus mihi in Theologico fludio femper jtaQeQYOi^S ne per fufpirium cogitare, nedum ad Artificem aliquid conferre quiverim. Effrida igitur 5 fronte mentitur (da verbo veniam) qui dicit TYCHONEM unquam Theorias Liddelianas a me accepiBe. Didum puta. In teftimonium veritatis voco confcientiam meam, quae mihi mille telles ell, et te, Dn.

6^ OLIGERE, qui probe adhuc annales illius 8ia-||TQi(3fjG nollrae Acade- miae, in qua iundli unis aedibus, una menfa, uno ledo, diu noduque,

10 domi foris fuimus, ni fallor, remetiris. Iniuria igitur Scoti ell, eaque in me iniuriofiBima, quod me nunquam auditum hoc modo in tefiimo- nium fui falfimonij invocat, tantum ut me invifum et fufpedum bonis viris, quos contra infurgit, reddat; malitia, quod alios abufu mei no- minis decepit; impudentia, quod me ignorantem et nihil tale cogitan-

15 tem in fuos praefcriptos cogit gyros, ut mea lingua, non quod mea mens verum eBe concepit, loquatur, fed quod ille finxit, vel abfens effutiat. Nonne os meum quovis mancipio hoc padlo eBet fervilius? Satis pro imperio. Unde vero fcit, TYCHONEM theorias has ame accepiBe? Ego non dixi nec potui dicere, ille non vidit nec potuit videre, neque

20 ullus alius. Si audiviBe fe dixerit, reddam cum THALETE Milefio

t refponfum, qui aiebat verum a falfo tantum abeBe, quam oculi difiant ab auribus, fentiens eos plerumque mentiri, qui audita non vifa refe- runt. Aut quid fi dicam, quod dicat fe audiviBe, quae nunquam audi- vit? Si per divinationem fit aBecutus, dicat an ex fortibus, an augurijs,

25 an ex afierilmis, an fomnijs. Sed ex his procul dubio, nifi forte com- pertum fit, ex graculorum garritu, eijte ual d rQaico td^a^Q^ea kogkivo-

t jiavTiQ, dicebat ille apud THEOCRITUM.

Habes, NobiliBime Domine ROSENCRANTZI, non ex ingratitu- dine in praeceptorem olim meum (quae enim haec gratitudo in gratiam

7' praeceptoris commentiri?) || fed ex candore et veritate, qua amicitia no- ftra fundatur, redditum verum teftimonium contra effidlum illud, non meum de plagio, ut vocas, Liddeliano. Tu hoc exemplo edodus re-

t cordare tui ufitati fymboli Nfjq^e ndi jiefivnao djtiaTeiv: tum alias, tum G. alij in pofterum de me fimilibus mendaciorum floccis tuas aures op-

35 plere tentarint, referva alteram mihi liberam, quod cum feceris, et veritas et amicitia noftra in aeviternum fibi inter nos conftabunt. His te Deo commendatum volo. Vale. Deproperatum Stetini, Anno falutis reparatae CIO ID IIC. II Calend. Aprilis.

N. T. femper amicus 40 Daniel Cramerus,

Paftor et ProfeBor Ecclefiae et Gymnafij Stetinenfiimi.

6* [E codice

44 EPISTOLiE ASTRONOMICi^

[E codice Vindobonensi lat. 10702] f

CLARISSIMO ET PRi^STANTISSIMO VIRO153

M. lOHANNI KEPLERO ILLUSTRIUM STYRIi^ PROVIN-

CIALIUM IN GYMNASIO GR.^CENSI MATHEMA-

TICO EXIMIO, AMICO SUO PLURIMUM 5

DILECTO. GRETZ IN STIRIEN.

RUDITISSIME etpraeftantiBime Vir, Literae tuae e Styria 152' Id. Dec. fuperioris anni ad me datae circa initia Martij per Tabellarium Helmftadio venientem mihi redditae 10 funt, quae praeter dodrinam et humanitatem lingularem erga me, licet tibi de facie ignotum et longe diBitum, te- llantur benevolentiam, quo etiam nomine tibi gratias habeo. Librum tuum, quem Prodromum vocas DiBertationum Cofmo- graphicarum, iam ante videram, et quantum aliae occupationes fere- 15 bant, perlegeram. Placet is fane non mediocriter, et ingenij tui acumen fagaxque ftudium non obfcure hinc elucent, ut de ftylo terfo ac rotundo nihil dicam. Ingeniofa certe et fuccinda efl fpeculatio, Planetarum di- ftantias et circuitus fymmetrijs regularium corporum, uti facis, ad- ftringere, et plurima in his fatis confentire videntur, non obflante quod 20 proportiones Coperniceae per omnia in minimis quibufque haud ubi- que adftipulentur, cum eae ab iplis etiam apparentijs nonnihil deflec- t tant. Quare laudo hanc tuam in excogitandis perquirendifque talibus diHgentiam. An vero per omniaijs acquiefcendumfit, nonitafacile dix- erim. Si veriores Eccentricitatum utrarumque in fingulis Planetis com- 25 menfurationes, quales plurimis annis conquifitas in promptu habeo, adhibeantur, poterint accuratiorem in his trutinam exhibere. Verum mihi in complendis et edendis meis operibus Afironomicis, quae in Dania quodammodo imperfedla reliqueram, occupatiBimo non fup- petit nunc otium, ea accuratiore lima inter fe conferendi. Fiet hoc forte 30 aHas. Id autem te fcire velim, Eccentricitates ipfas utriufque illius, ut t fic nunc loquar, Eccentrici, quas COPERNICUS paulo aliter excufa- vit, non habere eas adinvicem proportiones, ut una fit alterius tertia t pars; veluti ex PTOLEMi^O deduxit. Neuter vero eorum demonfira- tum reliquit. Sed haec aliam inter fe habent rationem et in finguHs 35 variant. Neque enim tres acronychiae obfervationes, utut inter fe in t Eccentrico (quod praeftat) remotae, fufficiunt ad trium fuperiorum Pla- netarum Apogaea (quae etiam non paucis gradibus tam ALPHONSI quam COPERNICI placita coelitus eludunt) et Eccentricitates ambas ad amuBim extricandas; fed per totum orbis circuitum in plurimis lo- 40 cis haec experiunda veniunt, veluti a nobis quoque fadlum efi, adeo t

ut

TYCHO AD lOANNEM KEPLERUM 1 APR. 1598 45

ut etiam tardigradi illius Saturni circuitum expedaverimus. Nam eun- dem Soli in Si oppofitum ante annos 29. Auguflae Vindelicorum dili- genter obfervavi, quemadmodum et nunc; uti etiam in intermedijs Acronychijs difpolitionibus, quotquot habere Ucuit, in toto BoreaH

5 femicirculo nuUis omnino praetermiBis, quemadmodum etiam in re- Hquis duobus Planetis, quorum circuitus minori clauditur tempore. Habeo enim in promptu 35 annorum Obfervationes cceleftes, inde

t ab adolefcentia fadas, quarum 25 polleriores magna accuratione pol- lent: quas omnes non vulgaris thefauri loco confervo, et hinc Allro-

10 nomiae reftaurationem molior. Ut vero de Marte aliquid exempli loco

152^addam, || cum is maximam ingerat varietatem, atque inter Coelvun et

Tabulas difcrepantiam caeteris evidentiorem, fcias tantum abeBe, ut

eius Eccentricitas lit minor reddita (prout voluit COPERNICUS, quo

fuae imaginationi circa quietem Solis j&dem faceret) ut potius nunc

15 aUquanto maior fit, quam ea, quae a PTOLEM^^O prodita ell, licet difcrimine non magni momenti, Apogseo eius quinque gradibus CO- PERNICI terminos anticipante. Quin et orbis annuus iuxta COPER- NICUM aut Epicyclus fecundum PTOLEMi^UM non videtur eiuf-

t dem femper magnitudinis, quoad ipfum Eccentricum coUatione fada;

20 fed alterationem introducit in omnibus tribus fuperioribus fenfibilem, adeo ut angulus differentiae in c? ad Gradum unum Minuta 45. ex- crefcat. Quomodo haec cum tua fpeculatione concilianda fint, tute vi-

t deris. Veneris Eccentricitas multo minor efi, quam ftatuit vel PTOLE-

t Mi^US vel COPERNICUS, et Apogaeum eius non efi in orbe fidereo

25 fixum, uti hic voluit, fed initia $p nunc attigit; nec tamen folari (quod in medio fexti gradus haeret) uti volunt Alphonfini, plane unitum. Haec et fimilia, quorum plura fuo tempore habebis, tuae alias indu- firiae excogitationi applicata eam, an undequaque rite conllet, pro- babunt. Ego omnem orbium realitatem, quomodocunque tandem aBu-

30tmantur, coelo eliminandam cenfeo. Quod me omnes Cometae, inde a nova fiella confpedi, qui nullius orbis leges totaliter fecuti funt, qui- dam vero contrarium quid prae fe ferebant, indubitanter edocuerunt (ut de refradlionibus frufira multiplicatis ex orbium folidorum copia nihil fuperaddam). Nec poterit Terra annuo cieri motu, ut de libra-

35 tionibus otiofis (neque enim talis efi aequinod^iorimi praeceBio, ut opi-

t nabatur COPERNICUS) taceam: utut diurnus plaufibiliter ob mino- rem gyrum illi attribui queat, modo tam gravi et opaco corpori is com-

t peteret, quieti potius, quam motui accommodo. Quare ut tollantur Epicycli, vix alia commodiore ratione Hypothefes ordinari queunt,

40 quam ut circa Solem mobilem fint centra circuituum quinque Plane- tarum quiefcente Terra, et circa hanc revolutis luminaribus et tota odava (uti vocant) Sphaera, eam etiam in meditulUo refpiciente. Cuius

abfceBus

46 EPISTOL^ ASTRONOMICiE

abfceBus iuxta COPERNICUM in immenfum pene abit, eiufque poli- tionem vel hoc folo abfurdo infringit. Nec etiam tua cogitata hic ullam t cum caeteris Symmetriam (prout fimul fieri debuit) admittunt. Oportet autem in re bene proportionata nihil dari inproportionatum, alias tota Symmetria confunditur, et fufpedla evadit: praefertim in hoc loco, ubi 5 tam magnum atque evidens ingeritur obftaculum. Haec et alia, quae fingula commemorare nunc non vacat, me circa tuam inventionem alias folertiBimam, optime KEPLERE, dubium || reddunt. Interimnon 153-^ poBum non conatus tuos, tam eximios et raros magnifacere. Hortor- que ut ulterius his animum intendas, defque operam, ut fimile quid 10 nofiris hypothefibus, quas ubi non incompertas eBe liber ille ofiendit, t applicare poBis, cum pene omnia ijs pariter conveniant. Neque ob id opus eft, ut orbium fiatuatur compages folida. Sufficit circuitus et re- motiones fiderum inter fe talem concinnitatem atque harmoniam ob- fervare. Nec praetereunda tiX od\ava Sphaera, quin in hoc choro pro- 15 portionabihter locum aliquem obtineat. NuUum enim gI\ dubium in t univerfo omnia certa harmonia et proportione ad invicem divinitus relata et ordinata eBe, ita ut tam numeris quam figuris fuccindle com- prehendantur, veluti a Pythagoreis et Platonicis iamdudum aliquate- nus praevifum eiX. His itaque ulterius ingenij nervos applica, et fi om- 20 nimodam confonantiam, quae nulla ex parte claudicet, et in qua nihil etiam defideretur, adinveneris, eris mihi magnus ApoUo. Quantum ego tuis hac in re arduis conatibus fubvenire potero, me neutiquam habebis difficilem, praefertim G. me nunc in Germania degentem et e patria huc cum tota familia, ne tantus ille periret Thefaurus Afirono- 25 micus, tot annis, laboribus et fumptibus comparatus, profedlum ali- quando inviferis et mecum coram de eiufcemodi fublimibus rebus iu- cunde et grate contuleris. Vale. Dabantur Wandefburgi in arce Ran- zoviana femiBe tantummodo milliaris Hamburgo remota, quam nunc inhabito, et tranflatis huc e Dania machinis meis Afironomicis tota- 30 que fuppelledlile libraria rebus coeleftibus non minus quam antea in- vigilo, et Divina gratia otio fruor Philofophico. D. I. April. ftylo veteri Anno 1598. Tycho Brahe.

manu propria. || 35

POSTSCRIPTA. 154'

NESCIO quo cafu acciderit, ut idem Tabellarius, qui mihi tuas Helmftadio attulit, famofum quoque et nefarium fcriptum cuiuf- dam feri Urfi potius quam veri hominis, inde mihi fimul tuis alligatum adport^rit. Huius cum impudentes calumnias et infanda mendacia 40 atque convicia, quibus fupra modum et citra omnem verecundiam fcatet, obiter percurrerem, reperi etiam ibi tuum quoddam Epiftohum,

quo

TYCHO AD lOANNEM KEPLERUM 1 APR. 1598 47

t quo fe ornare et fua flagitia tegere nititur. Quod cum perlegiBem, mi- ratus fum te eum tanti facere. Sed errorem excufavi, quod non nili auditu et fcripto ifto, quod Fundamentum vocat Aflronomicum, hoc faceres. In quo fere nihil habet quod fuum eft. Omnia potius alijs fur-

5 repta et praerepta, prout facere confuevit. Et plagium quod ego ipfi imputo in meis Hypothelibus, non faltem error craBus, quem in deli- neatione Martij orbis commifit, fed et multa alia, quae fuo tempore pandam, evincunt. Eftque etiamnum apud me fafciculus quidam eo- rum, quae quando Nobili cuidam Dano meo affini inferviens anno 84

10 cum eodem Uraniburgi adeBet, clam defcripfit. In quibus non diBimilia egit. Ego fane hanc Hypothefium rationem iam longe antea excogita- ram, nec eam libro de Cometa Anni 77 inferuiBem, nifi tales Plagiarios, quibus haec apud me innotuerat, veritus fuiBem. Quare et hoc miror, quod eius voces Hypothefin, cum et in libro tuo et literis hifce eam

15 mihi (nec immerito) attribuas. Interim etiam magna eius praedicas Elogia, utinam non Hyperbolica! In titulo vocas eum Mathematicum nobiliBimum (qualis fit Mathematicus, non dixerim, Nobilitas eius, fi genus fpedes, efi ex rufiicis Dithmarfis, qui eum etiam faftidiunt). Ais deinde IUufiriBimam eius gloriam ipfum tibi notum feciBe, qua Mathe-

20 maticos huius aevi tantum praecedat unus, quantum Phoebeius orbis minuta fidera. Plura addidiBes, fi tempus ferret. At quam competenter etiam ulteriora excufas, quod Mathematicorum non fit garrulitas. Ne- fcio an tale quid tunc apud te tacite fenferis, genio fic fuggerente. Prae- terea quod omnes Dodli magni ipfum faciant, eum praeceptorem ap-

25 pellas, hypothefes meas illi tribuis. Et tandem concludis, ut fideribus (quorum permodicam habet notitiam) et fcientiae, quam fibi hinc inde (fi qua efi) corradit et fuffuratur, tanquam decus Germaniae valeat. Talia de ignoto inconfiderate fcripfiBe videris: quae ego quidemnuUa- tenus moror. Imo mallem vera eBe, vel aliquem eiufcemodi dari, cui

30 tanta in Afironomicis et Mathematicis competerent Elogia. Ego non ultimus eBem, qui eius celebraret gloriam. Non tamen fupra PTOLE- Mi^UM aut COPERNICUM, aliofque eximios viros, qualis in Ger- mania M^^STHLINUS nunc efi, efferrem, nifi dignum fore fatis per- fpedlum haberem. Sed fint haec qualiacunque velint, id equidem non

35 arridet, quod tua fic in libro ifto contra me maledico abutatur Epifiola, ut hac quafi fe purgare, atque quantus fit, quamque multum ipfi tri- buendum (fi Dijs placet) probare velit, fe ipfum ita nimium extollendo et fibimet placendo atque alijs tacite detrahendo. At quoniam in iu- ventute ea per ignorantiam fcripfifii, nec forte exifiimaras eum un-

40 quam literas illas publicaturum, nedum ut ijs in aliorum defpecflum et contumeliam unquam abufurus foret, idcirco efi, cur haec placidius feram. Cuperem nihilominus ut primo quoque tempore apud me de-

claratum

48 EPISTOL.^ ASTRONOMICiE

claratum relinqueres, an tibi gratum lit quod lic fecerit, et quid de fcripto ifto virulento fentias, tum quoque alij Eruditi, ad quorum manus illud pervenit. Neque enim dubito, ifthuc perlatum, liquidem Pragae excu- fum lit, fuppreBo tamen Typographi nomine, uti fit in famolis libellis. Plura de his non addo. Nec enim digna funt, ut multis revocentur.Tuum 5 ell haec ipfa obiter fubiundla candide interpretari et fchedam hanc Vul- cano tradere. lamque iterum et faepius Vale. Datum ut fupra in literis.

T. B.

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Arch. priv. Tych. Brah.]

TYCHO BRAHE AD ANDREAM SEVERINI lo

VELLEIUM.

S. P. 7'

LARISSIME et eruditiBime Domine Magifter AN- DREA, veteri amicitia mihi iundiBime. Scripli ad te ante aliquot hebdomadas per tabellarium quendam Ri- 15 penfem, qui femel atque iterum hic fuit, et inter alia de vidlualibus ifthic in meum ufum conquirendis denuo admonui. Nec dubito eas te recepiBe litteras, utut altum agens lilentium nihil interea refponderis. Quod tamen te fadlurum exiltimabam, G. non prius, faltem circa hoc tempus, cum boum merca- 20 tores inde Hamburgum frequentes veniunt. Rogo itaque ut id, quod omiBum eft, emendes, atque de vidlualibus procurandis quae fpes lit, indices. Scripli denuo ea de re ANDREi^ SEVERINI, civi ifthic pri- mario, qui fuam mihi hoc in negotio dudum addixit operam. Spero ipfum fuo officio non defuturum. Tu tamen nihilominus, quantum in 25 te eli, fac ut defiderijs meis refpondeat eventus, nec tot pollicitationes nimium frufira. Adhortare etiam amicos et confanguineos meos per occafionem, G. quos faventes et fidos inveneris, ut mihi iam extero, et amplam hlc in fumma annonae caritate alenti familiam id praefient officij, quod fibi vellent, fi eorum talis eBet conditio. A forore MAR- 30 GARETA, quam mihi non defuturam putabas, ne verbum quidem accepi, licet bis illi fcripferim, vix tertio fadlurus. Scio quidem vidlu- alium exportationem fevere ifihic prohibitam eBe; attamen non me indigenam Regni Nobilem, fed mercatores hoc edidlum concernere crediderim, nifi forte odio mei id fiat. Quod quomodo in Patria pro- 35 meritus fim, ignoro. Id tamen fcio, me illhic ultra tonnam auri infump- fiBe, ut eius honori fiuderem; et quod plus efi, prorfufque irreparabile, viginti unum Annos de potiBima aetatis parte ifihic non fatis commode contriviBe. Quod quam maxime doleo. Nec mihi haec temporis et aetatis iadlura eveniBet, nifi ab optimo et laudatiB. mem. Rege FRIDERICO 40

ita

TYCHO AD ANDREAM VELLEIUM 10 APR. 1598 49

ita perfuafus fuiBem, cui et Patriae id concedendum ratus fum. Neque enim uUo modo perfentifcere tunc potui, me nihil aliud quam invidi- am, odium, calumnias et fraudulentas perfecutiones inde reportatu- rum, un^ cum rei familiaris non exigua iadlura. Sed ita eft, uti nuper

5 ad me clariBimus ille lACOBUS MONAVIUS Vratiflavia perfcriplit,

t inter alia hunc Kluppelhardum addens : >)Eft, erit atque fuit Vndanck in fine laboruma. Imo is et altius ea quae mihi in patria evenerunt, li non nimis hyperbolice exaggerans, in haec verba prorumpit: y>Sed et hoc mihi incidit: Quidfi mundus hic non fit dignus iftis Atlanticis

10 bonis et donis noftri TYCHONIS. Etiam hoc cogitavi: quidfi hsec T-uxTl, qti3e Domino TYCHONI contigit, nunciet inftare finem mun- di? Utut fit, adhuc valde dubito, tuamne vicem an Patrise potius tuae, imo totius Reip. Chriftianse magis dolere debeama. Moxque addit: ))Miratus /um Regem nihil voluifie conferre in hsec ftudia

7 ^ Regibus et eorumfubfidijs atque adiumento digniflima, \\ qui tamen nuper tantos fumptus fecit in coronationis fefto. Aliud fuit iudici- um ALPHONSI, imo aliud etiam ipfius patris FRIDERICIa . Haec et fimilia non faltem ille fed et multi alij viri in Germania atque alibi cordatiores et mihi et libi invicem de me meifque rebus faepius fcribunt.

20 Ego vero invite fero quod Regi meo fereniBimo et toti Patriae imputen- tur ea, quae paucorum machinata eft perverlitas, ab unico et veteri meo ofore, quem tute nolli, de quo etiam ex Anglia mihi relatum elt, praeftantibus viris ibi innotuiBe eum has turbas ex inveterata contra me invidia fubdole et Machiavellice folum moviBe, idque per alios,

25 cum ipfemet par non eBet, proficifcens. Quod et multis Germanis, ne- fcio quibus indicijs innotuit; adeo ut vel fic (fi non fatis ante) famofus evadat. Ego femper Regem et Patriam, omnes in ea probos et integros viros excufare foleo. De caeteris taceo, et diBimulo ad tempus. Omnia fucceBive et per intervalla fuam fortiuntur maturationem et fruduimi

30 edunt fpecimen, ut quivis ea quae fevit, metat. Sed valeant ifia und cum ifiis.

Tu vero mi amantiBime Domine Magifier ANDRE A me, prout antea confiituifti, hic invife, ut femel adhuc, fiquidem faepius non liceat, nos invicem intueamur et colloquamur, antequam difiungamur longius.

35 Hyems nunc non obftat. Efi inter Pafcha et Pentecofien iucundiBimum Anni tempus et profedlionibus imprimis aptum. Valetudo fi qua tibi efi remiBior, motu corporis inter peregrinandum et aeris mutatione recuperatur potius quam infringitur, cum quies illi minus conveniat. Nihil igitur aliud obfiare poterit, quin poft paucas hebdomadas hic

40 adfis, quam cura domeftica et parfimonia ; domui fatis uxor providebit.

Et maior eft in amoris conftantia parfimonia Amicum veterem negli-

gere quam aliquam pecuniulae partem, quae refarciri potefi, atque alias

7 interdum

20

50 EPISTOL.^ ASTRONOMICi^

interdum profluit? Dedi etiam literas eodem tempore ad CHRISTI- ERNUM LANGIUM quo ad te, cuius filius etiamnum mecum eft, et ne quidem ab illo quidpiam refponfi accepi. Adeft iam tempus ad quod ufque filium eius in meam familiam me recepturum addixi. Vellem itaque ut Parens fe, quid in pofierum de eo agi velit, refolveret. Efi qui- 5 dem is fatis modefius, et quantum ego fcio, honefie fe gerens, attamen hifce fubhmioribus, quae ego trado fiudijs, minus idoneus. Nefcio an alijs. Neque ea quibus ego incumbo, ipfi in pofierum muUum ufui eBe poterunt. Oportet enim in ijs excellere, fi quid hinc emolumenti fpe- randum. Effice igitur ut Parens mihi mature de fua voluntate fcribat. 10 Alterum quoque LANGIUM lOHANNEM per literas fuadente OLI- GERO ROSENKRANTZIO nofiro foUicitavi, qui etiam nihil refcrip- fit. Miror vefiram taciturnitatem, cum ego muUo forte pluribus onufius occupationibus refponfione non fuperfedeam, undecunque tandem ad me perferantur Hterae, quod creberrime fit ex varijs Europae locis, fed 15 nihil novi eft me a meis in Patria negHgi, apud exteros non item.

Vale et fi potes audefque, veni, nihilque metue, res enim caret peri- culo. Stans tegor in folido, ventus ftrepat, ignis et unda. Saluta ex t me uxorem tuam un^ cum aHjs amicis Ripenfibus. Dabantur Wandef burgi die 10. Aprilis Anno 98. ^^^^ ^YCHO Brahe.

manu propria.

[Ex apographo in Archivo Regni Danise: Diplomatario Langebekii] ^

GEORGIUS ROLLENHAGIUS AD

TYCHONEM BRAHE. 25

S. 1'

OBILISSIME et DodliBime TYCHO, habui iam per annos aHquot in aula Caefareae Maiefiatis inter appari- tores praecipuos affinem Lunaeburgenfem C ASPARUM LEHMANNUM fcalptorem quidem gemmarum ex 30 profeBione, fed interim omnium rerum admiratorem, inprimis Afirologiae. Ea de cauBa cum me amicius co- '. at, interdum quoque invifat, ut ante feptimanas non itamultas fecerat, incidit in fermones privatos obiter URSI Dithmarfi mentio, quem di- cebat titulum iam habere Caefarei Mathematici, etiamfi et vefiitu et 35 vita urfus fit, HbeUo quoque privatim aHquibus dato, te indignis ex- agitare modis. Rogavi itaque hominem, ut eum HbeUum mecum com- municaret, quod fecit. Sed incuria cuiufdam mei amici, cui mandaram, ut praecipua inde capita enotata mihi occupatiBimo defcriberet, in aH- enas manus incidit, perijtque nobis prorfus, donec pridie Pafchatos, 40

quo

m'

GEO. ROLLENHAGIUS AD TYCHONEM APR. 1598 51

quo tuae ab Hamburgenfi mihi reddebantur de conlilio cum Caefare contrahendae notitiae, Praga reverfus eft nuncius meus, aliudque ex- emplar earundem calumniarum fecum, ut fcripto ab affine meo peti- eram, attulit. Quod li vidiBes, fieri non poBe arbitror, quin aliquam eius 5 in literis ad me tuis mentionem feciBes. Sic per me exemplar primum

t accipis. Quaefo confidera infigne exemplum Regulae Ciceronianae, ||

1 ' eum, qui femel verecundiae fines tranfgreBus fit, bene et gnaviter im- pudentem eBe oportere, neque tamen propterea SOCR ATEM afinum fe calcantem ad iudices traxiBe, neque ARISTOPHANI publice ipfi in

10 os maledicenti maledida regeBiBe. Legi pro hac mea aetate multa vete- rum et recentium Philofophorum certamina, etiam de rebus maxime inter ipfos controverfis, nunquam vero fcriptum infolentius, impuden- tius, quod haud dubie non parum te irritabit, ut fane contentiones dignitatis funt acerrimae. Sed quid facies? Hoc fcio profedlo, quod fi

15 cum fiercore certo, vinco vel vincor, femper ego maculor. Ut itaque generofi equi canum latratus non relatrando et mordendo, fed animofe praetereundo ulcifcuntur, ita prudentiB. quique Eruditorum maledi- centiBimos oblatratores filentio ulti funt. Et licet hi fuos invenient fub- inde approbatores (fiultis enim fiulta placent, et gaudent aulae monfiris)

20 tamen dicere ipfas adverfitates lubet . . . decus. Taedebat me quondam in Berlinenfi aula dominari TORNEISSERUM hominem illiteratiBi- mum, nos vero cives in Hteris educatos ut umbras contemni, deque confignatis aliquot problematibus, volebam praefente lUuftriB"^^ Elec- tore vel Germanice cum ipfo conferre. Utebar ad eam rem LEVINO

25 a SchuUenburg noftro Decano. Legebat meas quaeftiones Eledlor, me- que patienter audiebat. Tandem dicebat intelligere fe eius ineptias,

2«^ neque quicquam ab eo medicamenti {| accipere. Was fchadets aber das derKayfer ein Elephanten hatt? Itaque me ad caenam iuBit ad- eBe, dedit quoque veniam privatim cum TORNEISSERO poftridie

30 coUoquendi, fed is mihi nunquam erat domi. Sic didici magnates no- ftros non tam quaerere veritatem quam opinionum pompam. Quod monftrum plures habet fpedatores, quam genuina corporum forma. Sic fortaBis in illa quoque aula, de qua fcribis, hic SIMON MAGUS imprudentium animos dementavit, ut exiftimetur eBe aliquid magni.

35 Quare prudenter id periculi tentandum eft. AHas Colonienfis ille vere generofi t^ animi et prorfus politici, qui quaerit imperij pacem, et illu- ftre apud pofteritatem nomen, nec dubites, quin facile eum habeas amicum; fed an utilem, ideo incertum eft, quod longiBimis itineribus etfummis Imperij negotijs eft occupatiBimus. In aula ipfa qui iam fint

40 politioribus literis imbuti, ignoro, olim CR ATO et Dominus CURTIUS

Mufis nofiris aditum liberrimum ad fummam Maieftatem concede-

bant. Is, qui rerum fummae praeeft, amat mathemata, et Vulcani offici-

7* nam,

52 EPISTOLi^ ASTRONOMIC^

nam, ut audij, inprimis li Magillrum nadlus fuerit candidum. Sed haec Deo curae erunt, et albis puellis, ut ille inquit. Affinis tuus ERICUS LANGIUS ex HaBia ad nos redux iam diverfatur Wandio in comitatu Manffeldenfi apud lOH AN. ERNESTUM ab ACaburg nobilem poten- tem et eruditum; diftat is locus hinc decem milliaribus. Si volueris ilU fcribere, efficiam, ut literas tuas obtineat.

Georgius Rollenhagius.

[Ex apographo in loannis Kepleri Operum omnium ed. C. Frisch vol. I (Francofurti et Erlangae 1858) pp. 44—46; cf. codd. Guelferbutanus 15. 3 Aug. in 2° fol. 317 et Monacensis lat. 1607, fol. 110] f 10

CLARISSIMO ET PRiESTANTISSIMO VIRO

DOMINO M. MICHAELI Mi^STLINO, MATHEMATICARUM

ARTIUM INSIGNITER PERITO, EARUNDEMQUE IN

INCLYTA ACADEMIA TUBINGENSI PRO-

FESSORI CELEBERRIMO, MIHI 15

PLURIMUM DILECTO. tObingen. s.

NNUS iam agitur decimus, eruditiCime et praellantiBime Mi^STLINE, ex quo quidam e meis domellicis, qui ali- 20 quandiu mihi in rebus Aftronomicis infervierat, exem- plum tuarum literarum Tubing^ ad f e datarum in Daniam mihi tranfmifit, quibus pollicebaris, te librum noftrum de Cometa anni 77 tibi ab eodem communicatum diligenter perledlurum, tuamque de eius contentis fententiam confcripturum, 25 atque mecum de eis per literas collaturum, quas te Marpurgum ad eundem mittere decreviBe, ad me poftea procurandas innuifti. At ego tot interlapfis annis, neque hac de re aut quapiam alia, negocium Allronomicum, quo utrinque afficimur, concernente, ne verbulum quidem a te accepi, Hve fcripto, five aliorum indicatione, qui ifihinc 30 venientes me Uraniburgi, dum adhuc in Patria degerem, inviferunt. ExifiimaBem equidem te ob communia nobis fiudia fcriptione aliqua faltem tot interlabentibus annis non fuperfeBurum, praefertim cum id fadlurum fponte in te receperis. Ne vero ego ob id tecum per literas, fiquidem aliter non liceat, familiaritatem contrahendi omnem occa- 35 fionem refpuiBe videar, quod ab humanitate et exercitijs, quibus de- lecSlamur, fublimioribus alienum foret: en nunc praevenio, et ad fcri- bendum refpondendumque ultro te invito: data nimirum hac com- modiore, qua nunc fruor, oportunitate, quam antea in Dania, ex quo

in

TYCHO AD MICHAELEM MiESTLINUM 21 APR. 1598 53

in arce quadam Ranzoviana, dimidio faltem miliari Hamburgo re- mota, nunc habitem, unde in varia, non faltem Germaniae, fed totius pene Europae loca creber et commodus datur nuncius. Si itaque quid habes, de quo mecum in rebus Aflronomicis, five Cometicum illud

5 negocium, five quidvis aliud concernat, conferre libuerit, invenies me pro meo modulo, et quantum had^enus in ijs aBequi licuit, ad refpon- dendum non difficilem.

Allatum mihi nuper efl eruditum quoddam fcriptum Mathematici excellentis lOANNIS KEPLERI e Styria, in quo revolutiones Plane-

10 tarum fecundum formam Coperniceam ad 5 regularia corpora har- monice redigere ingeniofa fane fpeculatione conatur, qua etiam de re nuper ad me perfcripfit, egoque illi, quantum prae occupationum mole licuit, meam vicil5im de talibus aperui fententiam. Video autem te in eodem libro de Hypothefi a nobis ante annos complures adinventa

15 nonnuUa quafi dubitanter adferre, cum promifcue eam etiam alijs tribuas, plagiarijs forte meis nimium aufcultans, tum quoque plura de eadem inferens, quae G. confideratius expendiBes, et fententiam no- ftram atque omnes occafiones huius Hypothefeos conflituendae undi- quaque perfpedlas habuifJes, haefitationibus eiufcemodi forte fuper-

20 fedifJes. Atqui ego, fi tibi quid in hac inventione fcrupuli reftet, id amo- vere atque penitius rem omnem explanare paratus fum, quod etiam res ipfa docebit, ubi Planetarum motus ad eam normam a nobis adeo accurate expanfos cognoveris, ut nihil fit, quod fenfus amplius requi- rant, utut tu in eodem libello de Aftronomiae corredtione non faltem

25 dubitar e, fed et animum abij cere videaris, licet antea aliter fpem feceris. Si ab anteriore per corpora ifta regularia dimenfione fad^a, ea reftitu- enda erit, potius quam ex accuratis obfervationibus apofteriori fumptis, veluti infinuas, utique nimis diu, fi non prorfus in perpetuum fruftra expedlabimus, antequam tale quid a quoquam praeftari poterit. Cum

30 enim iftorum regularium corporum dimenfionis explicatio, fi omni ex parte admittenda foret, obfervationibus antecedentibus niti et com- probari debeat, nec etiam particularia quaeque praeter generaliora illa, utcunque fe habentia, hinc ea qua opus eft praecifione derivari poBunt, quod te non latere arbitror. Neque etiam adhuc fatis extricatae funt

35 Planetarum biformes inaequalitates, quas dupUci eccentrico vel cir- cello excufant. Ignoratur enim iufta harum proportio, ut de Apogaeis non dicam longe aliter fe habentibus, quam fert non faltem Alphon- fina, fed et Copernicea ratiocinatio. Quin et annua illa diverfitatis evi- dens infinuatio necdum fatis comperta eft, ita ut undiquaque fuis nu-

40 meris abfolute conftet, ut ob id e Coperniceis proportionibus circulo- rum haec ea, quae requiritur, fubtilitate rimari invium fit; qua etiam de re eruditiBimum KEPLERUM per literas admonui, et in Marte,

ubi

54 EPISTOL^ ASTRONOMIC^

ubi hae differentiae magis funt fenlibiles, exemplum indicavi. Verum de his et limilibus nimis prolixum foret hic fingula exequi.

Ubi opera mea Aftronomica lucem publicam viderint, quod nunc magnis viribus nec minoribus quam antea in Patria urgeo, perfpicies, uti fpero, rem Aflronomicam aUter quam putatur redintegrari poBe, et me non contemnendam in ea locaBe operam; quare de his plura nunc non addo. AHud quiddam ell, etfi minoris momenti, quod tamen ad negocium hoc omnimode exequendum non parum conducit, pro ea videlicet, quam meridianorum ingerit in rotundo Terrae globo alte- ratio, diverfitate necdum fatis accurate explorata, de quo tecum agere averem. Si itaque aliquot Eclipfes, praefertim Lunares, ifihic exquifita diligentia praeteritis annis obfervatas habes (de quo non dubito) earum momentaperobfervationumetiamcircumftantiasmecummaturecom- munices veHm, quo collatione fadla cum 20 aut pluribus Lunae deli- quijs ame non paucis iam tranfadlis annis diligenter confideratis con- ferri queant. Exifiimo me aliqua inter ea, quae ego denotavi, inven- turum, quae etiam a te ifihic obfervata funt, atque hinc meridianorum intercapedo, aut ad minimum dudlus alicuius meridiani per certa quae- dam Germaniae loca pervefiigari poterit, praefuppofito nimirum quo- dam cognito ad rationem eam, quam PTOLEMi^US et COPERNI- CUS aBumferunt. Hoc fi mihi praefiiteris officij, rem non faltem gra- tam, fed etiam Afironomiae promotioni non inutilem effeceris. Idem quoque apud alios, quotquot novi coelefiibus apparentijs fideliter at- tendere, qui fane perpauci (quod dolendum efi) exillunt, experior, ut certi quid in his, quoad licuerit, fiatuatur. Ad ultima duo luminarium deliquia, quae in Februario proxime elapfo contigerunt, te fedulo at- tendiCe non dubito ; quare eorum etiam momenta et phafes ifihic anim- adverfas indica. Lunae Eclipfis, quae 11. eius menfis die contigit, hic ubi polus elevatur 53° 35i', principium habuit, quando fuperior Lunae lim- bus attoUebatur fupra horizontem24°fere. Hinc tempus provenit, ad- hibito vifo loco Lunae iuxta nofiram refiitutionem et refradionum im- pedimento fublato, H. 4. 14' pofi mediam nodlem antecedentem. Finis deliquij infra horizontem evenit. Vifa autem elt Luna ferme tota offu- fcari, minima eius portiuncula ab umbra Terrae libera exifiente. Solis eclipfatio, quae 25. die accidit, hic, quantum inter recurrentes nubes animadvertere licuit, initium habuit H. 9. 52 ' A. M. per ArmillaSi^qua- torias 6 pedum in diametro (nam Infirumenta mea Afironomica huc in Germaniam e Dania, ut confcius fis, tranfiuli) temporis momenta denotando. Medium eius, uti neque finem, ob craBiufcuIas et continuas nubes intervenientes confpicere non dabatur. Conveniunt haec tem- pora in utraque Eclipfi fatis praecife cum noftro redintegrato calculo, ex 18 Lunaribus et 6 Solaribus prius fubtiliter denotatis eclipfationibus

depromto,

TYCHO AD MICHAELEM MiESTLINUM 21 APR. 1598 55

depromto, ut de alijs hincinde faepenumero expenlis amborum lumi- narium motionibus huc etiam conducentibus nihil addam. Quantitas corporis Solaris Lunae interventu offufcati debuit iuxta mea ratiocinia

t eBe digit. 101 in hoc horizonte, idque a fuperiori parte, cum calculus Co-

5 perniceus et phalin et momenta huius obfcurationis aliter exhibeat, uti et in Lunari Eclipli tam is quam Alphonlinus nimium cis et ultra exor- bit^runt. An deliquij Solaris magnitudinem nollris numeris redle atti- gerimus, iudicent illi, qui eius medium fereniore aura uli confpexerunt. Id vero fciendum eft, Lunam in novilunijs eclipticis non apparere ea

10 magnitudine, qua alias in plenilunijs, utut in eadem fuerit a Terra re- motione, fed quali pro quinta parte eam certis de caulis alibi referandis conftringere ; unde fit ut Luna nunquam totum Solem prorfus obtegere queat, etiamQ centraliter quoad vifum interponatur, lumine Solari

t eam aliquali adhuc veftigio ambiente, quod et in hoc ultimo deliquio

15 animadvertere poterant illi, quibus maxima offufcatio patuit. Opor- tuit enim tunc Solem de Lunari corpore utrinque plus includere, idque corniculatim, quam linea per diametrum dudla exigebat, utut Lunae diameter tunc fuerit iuxta nollrum etiam calculum 34f ', apparere au- tem apud Solem non potuit maior quam 28, quam limitationem a ne-

20 mine antea animadverfam cognovi, fed in aliquot Solis obfervationi- bus, cum tam a fuperiore quam inferiore parte tegeretur, fic me docuit

t experientia. Tuum erit, excell. M^^STLINE, quid in his et fimilibus compertum habeas, mihi etiam aperire, atque in pofierum iucundam inter nos de rebus Afironomicis coUationem, quam et ego non invite

25 admittam, exercere. De Eclipfium autem, potiBimum Lunarium, a te fubtiliter animadverfis momentis me, quam primum fieri queat, certi- orem redde, ut corredlionem longitudinum, de qua dixi, quam brevi in quadam tabella adornare confiitui, tam hinc, quam ex alijs quibuf- dam aliunde conquifitis indicijs eo promtius expediam. lam vale, v.

30 cl. et de rebus Afironomicis laudabiliter merite, in quibus etiam ex- poliendis et locupletandis ut in pollerum perfeveres, te adhortor. Ubi refcripferis, effice, ut literae quocunquetandemviarumdudu, Qye per Norimbergam, five aliquam aliam celebrem Germaniae urbem Ham- burgum perferantur, in hofpitium ifihic meum, quod efi apud HERM.

35 REUTTER fub figno coronae aureae, ficque eas me certo obtenturum non ambigo. lamque iterum et faepius vale. Dabantur Wandelburgo die 21 Apr. 1598. Tycho Brahe,

manu propria.

40 Cum intellexiBem Tabellarium toto hoc die Hamburgi moraturum, curavi exemplum literarum KEPLERI ad me un^ cum meo refponfo defcribi, hifque adiungi, quo de earum etiam contentis certior fieres: ubi plura huc facientia invenies. rp

56 * EPISTOL.^ ASTRONOMICi^

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

TYCHO BRAHE AD THADDyEUM

HAGECIUM.

Poft fcripta ad D. D. Thaddaeum Hagecium. !«•

N alteris tuis, optime mi TH ADDi^E, facis mentionem 5. iftius calumniatoris Ditmarfici, quodque eius fcriptum maledicum in Daniam ad me mitti, antequam in Mora- viamabires, procuraveris, mihi fignificas, quomaturius id obtinerem, pro qua tua in me benevolentia gratias habeo. Famofum iflum libellum non quidem inde ac- 10 cepi, nefcio, an eo pervenerit, literae enim folae abfque libro mihi red- ditae funt hic Wandefburgi, e Dania tranfmiBae; attamen ante paucos dies ifium a quodam fludiofo Helmfladienfi mihi miBum accepi. Ex- iflimas tu quidem, me ad omnia percommode refponfurum, quod eti- am mihi foret quam facilimum. Verum ego cum tam impudente con- 15 viciatore, qui omnes verecundiae limites tranfilijt, et totus calumnijs et mendacijs fcatet, verba commutare mihi probrofum duco, neque enim dignus efi, ut in fcriptis meis nominetur, nedum refutetur. Erit forte alius, qui pro me tum quoque ROTHMANNO, bonae mem. id faciet, eiufque effrenem maledicentiam retundet. Ego vero eum non 20 verbis fed verberibus dignum cenfeo, et iuxta leges puniendum, quod contra Imperij conftitutiones, tam famofum, impudens et meris nugis, mendacijs et malitijs refertum fcriptum in publicum edere non fit veri- tus, et nihilominus Caefaris Mathematicum in frontifpicio fe profitetur, nec tamen Typographi nomen fubiungere audet, uti fit in famofis li- 25 bellis. Conftitui itaque, modo cum bona Caefaris venia, uti fpero, id fieri queat, iflum || peBimum blateronem in ius vocari curare, et pubHce 1 ^ plagij iniuriarum et mendaciorum accufatum et convidlum legibus coerceri et puniri, tum quoque Typographum, qui tam fcurrilia im- preBit citra ordinationes Imperij, muldlari, totumque illud fcriptum 30 uti meretur irritum reddi, audlorem vero, un^ cum Typographo, quem tu facile nofii, ifiic re et corpore in arreflo detineri, donec res iure de- cifa fit. Interim ad praecipuas Germaniae Academias tam Pontificias quam aUas fcriptum iftud mittam, et earum cenfuram, adiundla mea declaratione, exquiram, quae omnia pofiea in ius proponam. Quid 35 Helmlladienfis Academia de hoc iudicet, ex ijs, quae fludiofus ille un^ cum libro tranfmiBo ad me perfcripfit, videre efi, quae ell eiufmodi: )^Rerum novarum hic nihil eft, nifi verum et ferum iftum Urfum non hominem (cuius librum hic quidem non venalem, /edamagno quodam viro acceptum, vobis mitto) pro fuo ingenio in vos debac- 40 chatum efie, qui, quod vobis gratulamur, fui ipfius ore fuam pro-

didit

TYCHO AD THADDi^UM HAGECIUM 1598 57

didit infcitiam, et innata verborum virulentia ac canina calumni- andirabie veftramprobe ultus eftiniuriam, utque dodtifiimus nofter CASELIUS, csdteraque Profefiorum cohors atteftatur, quod im- puro fuo fcripto de do6torum virorum coetu plane fe exemit, nec 5 dignus eft, ut Csefaris amplius vocetur Mathematicus, nedum ut fit. Sednse ego defipio, quiyXavnac, elc, 'A^va^. Introfpiciatis ! Brunf-

2^ vicenfem Cancellarium Pragse fuifie, vere ad || vos delatum eft,

URSUMque exemplar fui operis illi ohtulifie, quo pravi ingenij

fcurrili fpecimine ftatuit hic profefiionem ambire atque impetrare,

10 Sed ut Cancellarij humanitatis erat, oblatum librum non renuere, itafapientise, tam impurum fcriptum plane improbare et irridere, quod etiam ab 111"^° noftro (uti ab aulico mihi coniundtifiimo certo comperi) prorfus damnatum eft, adeo ut eius indignitas muneris alicuius illi apud nos deferendi Illuftrifiimo cogitationem plane

15 ademit. Nos illius torfa infe tela Isetamur, veftramque virtutem a tali gregario milite invidtam, ut novum quiddam non miramur, qui, fi vos ifthic agere intellexifiet, haud dubie ut in alijs omnibus difcefium e Dania exilij convitio calumniofe perftrinxifiet. Sed huius monftri calumnias nunquam melius quam filentio retunde-

20 tis, non enim dignus eft ira Csefaris.(( Haec ille, et poftea in poft- fcriptis quibufdam de DUNCANO LIDDELIO Scoto ProfeBorem ift- hic agente, quem meas fibi publice arrogaBe Hypothefes, quas tamen a me, cum in Dania femel atque iterum mihi adeBet, didicerat, fama percrebuit, ideoque fcire avebam, an res ita fe haberet, nec ne, fic pro-

25 loquitur: ))Maxima diligentia inquiflvi de veftris hypotheflbus, an DUNCANUS eas fibi arrogaret, nec potui intelligere ex ijs, qui quotidie cum illo converfantur, eum nunquam aufum fuifie eas appellare fuas hypothefes, quod etiam inpublicis eius prseledtioni-

2^ bus nunquam audivi. Scit bene fe obtinere non ||po^e, ut fides ei

30 adhibeatur, fed aliquoties dixit de fuo conterraneo CRAIGO, licet faltem privatim apud fuos familiares, quem fuum vocat Prsecep- torem, quodvos aliquando fcripflftis qusedam contra illum, in qui- bus illum mancipium ARISTOTELIS appellatis, quod eum male habet. IUe, cum Roftochij privatim doceret, veftras Hypothefes

35 Tychonianas appellavit, nec profuis venditavit, quifatis eft con- fcius a nemine efie excogitatas, antequam vos eas invenifietis, quia in Dania eas a vobis intellexerat, diu antequam URSI iftius Ditmarflci plagiarij veftri Fundamentum Aftronomicum (fl dijs placet) evulgatum eft, ubi ifte perfridtse frontis URSUS hanc in-

40 ventionem, quam tamen non fatis capere videtur, flbi atiribuere

non erubefcit, quam procul dubio apud vos habuit, cum ante mul-

tos annos Nobilifi. viro ERICO LANGIO ferviens, Uraniburgi

8 cum

58 EPISTOLi^ASTRONOMICi^

cum di6to ERICO per multos dies manfifiet De hoc URSO, cum DUNCANUS maledicum in vos /criptum vidifiet, licet vobis ob fuum conterraneum et prseceptorem CRAIGUMnon valde fave- ret, fic dixit: Se fatis mirari non pofie iftius URSI impudentem audaciam, et quod nuUa honeftas, nuUa modeftia, nullum virtutis 5 veftigium in eo reperiatur, quod omnes etiam do6ti coguntur fateri, et aiunt: ipfum evacuafie omnis impudentise poculum, ipfumque valde, uti et meritus eft, execrantur, neque poteft honeftus animus cordati cuiufvis viri aliud in pofterum fentire de ifto impudenti URSO, quam ipfum omnes verecundise limi-^tes fupra modum 3«^ excefiifie, neque dignum, ut in confortio honeftorum virorum am- plius verfetur.a

Haec nimirum eft Helmftadienlium ProfeBorum de URSO ifto Dit- marlico fententia, cui plures etiam Academiae non difficulter adftipula- bantur, et quotquot funt Hamburgi viri dodli, ad quos infamis ifte liber 15 pervenit, non meliori Elogio audlorem ornant. Haec vero ob id tibi paulo prolixius refero, diledtiBime THADD^^E, quod fciam tibi etiam tam inverecundum et fceleftum facinus difplicere, rogoque ut rationem ineas, mihique tuum confilium aperias, quomodo is abfque Caefaris offenfa de iure cafiigandus fit, neque enim ad tot tantaque convitia at- 20 que calumnias falvo honore meo prorfus filere decet, cum non fahem me, fed et domum meam honelliBimam, de qua fama hadlenus verita eft aliquid improbi loqui aut fentire, fcurrilibus mendacijs et infama- tionibus profcindere non erubefcat, multaque aUa, quae piget referre, fingulatamen fuo tempore, in ipfum, prout meretur, retorquenda; fed 25 haec aliquantifper diBimulanda cenfeo, donec in altero negotio, quod longe maioris efimomenti, ex voto, uti confido, omniatranfadlafuerint. Ifia alia fuam bene invenient occafionem, praefertim ubi Caefar, cum redlius noverit et clam apud Ducem Brunfvicenfem ProfeBionem in Academia Helmftadienfi ambiviBe, aut repulfam paBum eBe refciverit. 30 Nec etiam ea, quae in eodem fcripto circa calcem habet, || admodum 3^ honorifice de Caefare, cuius fe iacSlat Mathematicum, prolata videntur, ubi fuam penuriam, fibique nihil dari, et nefcio quae alia in Reges et Principes fcommata feu potius convitia exaggerat. Os enim ex eo abun- dat quo cor repletum ell. Velim itaque, mi TH ADD^^E, ut in hoc quo- 35 que negotio tuum mihi fignifices cum confilio iudicium, et quomodo Eruditi atque honefii viri ifiic tam in aula quam urbe fcriptum illud aefiiment, et an Caefari tale quid innotuerit, atque utrum placeat vel difpliceat, tum quoque ut deTypographo, quae fcire opus eft, cognofcas. Feceris mihi hac etiam in parte rem imprimis acceptam, et nihil ad- 40 dubito, quin tuo hic non fis defuturus officio, cum fciam te non minus aegre ferre ea, quae in me evomuntur, maledida verba, quam H eiufce-

modi

TYCHO AD THADDi^UM HAGECIUM 1598 59

modi quid tibi ipli contingeret, velut et ego in te femper pari affedlus fum animo. Vale.

Haec Mathematum quidam ProfeBor Wittebergenfis, M. MEL- CHIOR IGESTELIUS fcripfit ad CHRISTIANUM SEVERINI LON-

5 GOMONTANUM, meum antea Studiofum, qui fic habet:

De RAYMARI nuperrime in te impudentia et debacchatione perlibrumquendam/uumrecens, utintelligo, editum/parfa, idem ICESTELIUS literis /uis ultimis adme mifiis hsec /ubiungit: ))Pervenit antepaucos dies admanus measlibellus quidam RAI-

10 MARI, in quo toto non tam /ophiftice quam /curriliter in Genero- /umDominum TYCHONEM invehitur. Etfiautem certum eft, ne- minem /anum aut cordatum hoc probaturum, Genero/um item equum non curare latratum canum, tamen minime dubito, quin /altem coquus Domini TYCHONIS futilitatem et virulentiam ip-

15 fius retundetM

[Ex apographo in Archivo Regni Danise: Diplomatario Langebekii]

i^ GENEROSO ET VIRTUTE AC LITERIS HU-

MANIORIBUS EXCELLENTI VIRO D. OLIGERO ROSEN- KRANTZIO, DOMINO DE ROSENHOLM, COGNATO 20 AFFINI AC AMICO SUO INTEGERRIMO ET

DESIDERATISSIMO. S. P.

UAS Rofenholmio in initio Martij ad me dedifii, Gene-

rofe OLIGERE, Confangvinee et affinis exoptatiBime,

25 M il^lDS^I )l circa 24^""^ eiufdem redle accepi, mihique fuere longe

gratiBimae, ad quarum contenta, ubi opus fuerit, nunc

brevibus refpondebo, pofiea alia quaedam fubiun(5turus.

ERICUS SPARRE (quem tu per fefiinationem BRAHE

vocas) hac non tranfivit, fed alia via Rofiochium declinavit, ubi cum

30 Dodlore STURTZIO locutus grandia polUcitus efi, quae apud Regem

t fuum, compofitis potiBimum Svecicis rebus, meo nomine efficere vellet.

Sed ego talibus Politicis et politis verbis tantum fidei adhibeo, quan-

tum et tu. De Coldingenfi conventu nondum certi quid nobis confiat.

Quidam Hamburgenfibus, quidam Suecis irrequietandis bellum de-

35 fiinatum fuiBe autumant. Exitus adla probat. RANZOVIUS nofter

vi(5tor quidem in fua cauBa Haderllebiae fuit, idque iure merito. At

fententiam in adverfarium un^ cum exfequatione obtinere nequivit,

utut Rex admodum illi infenfus fuerit. Quam primum enim is, qui fe

t periclitari animadvertit, [Cancellarium acceBit, iniurias, non faltem

8* RANZOVIO],

60 EPISTOLiEASTRONOMIC>E

RANZOVIO], fed et [ipfi Regi illatas fuperavit manum forte non va- cuam porrigens]. De [PEPLERO] quod || pudore quofdam affeceris, li l^ modo quem habent, redle quidem a te fadum, fed nihil tam iniquum eft, quin fi mihi uUo modo adverfetur, aequum fit. Ego vero nihil inde moveor, faltem hominum quorundam effrenem malitiam et confci- 5 entiam nimis latam demiror, quibus libi ipfi plus nocent quam mihi. ludex generalis [Bergenlis], qui cum fuis aBeBoribus fententiam pro- tulit, eam facile tuebitur, li ius locum invenerit, fin minus, tranfeant ifia cum caeteris. Ego me ijs, nifi admodum fuerit neceBarium, non mifcebo. Interim tamen, quae a me accepifti, [Laumanno] communica, 10 ut, quaecunque ex ijs probationis contrariae loco expetierit, habeat, aut etiam [Praefedus meus] prius ab [ESCILLO BILLE et te] infiindlus illa proponet. Addam adhuc plura, G^ quae invenero huc facientia. Sen- tentiam confcriptam iudex ipfemet adferet, nec difficulter obiecflioni- bus fingulis obviabit. Scripfi ad illum nonnuUa hac de re, fed nihil ad- 15 huc refponfi accepi. Citationem un^ mifi, quam is tamen forte prius obtinuit. Mihi nihil de ea, [nifi ex te] confiat. An [Uraniburgi] leda fit, aut adhuc legenda, ignoro. Sed quidquid fit, perinde efi, nec teneor fecundum Leges, G. modo pondus haberent, citationi illegitimae et non annuae aufcultare, etiamfi res maioris eBet momenti. Dette er lige 20 fasi gott fom allt dett andit; naar de erre trette atfdette, faa kand de II findepaa nogen ny Huffroe. Ego interim alia cogito. Quod tam ^2' fufe cum [Cancellarij uxore] de me rebufque meis locutus fis, redte et cordate a te fadum. Vellem adhuc particulariora fcire, atque ut ea ipfa per occafionem (dummodo induciae inter vos funt) denuo incul- 25 cares, additis commentarijsetamplificationibus. Exifiimant [Machia- vellifiae ifii] fuas machinationes ita latere, ut nemo in [Dania] praeter authores eas intelligat. Interim exterae nationes de his loquuntur et fcribunt; uti vel ex hac epiftola mihi a tuo difceBu miBa, quam prope rem ipfam in Anglia attigerint, cognofces. Ipfum originale addidi, 30 mihi, ubi defcripferis, remittendum, ut eo certius probetur, me nihil in eo mutaBe. Dodlor lANUS MULIUS, qui hic nuper apud me fuit, Dodlorem illum, qui ea fcripfit, in Italia, antequam promotus efi, no- vit, et ex alijs literis ad fe datis eius, uti mihi retulit, chirographum cognovit. Is tibi fecreto fcifcitanti plura referet. Nam et illi exemplum, 35 ut fibi defcriberet, permifi, quo eo facilius [Machiavellifiis] innotefce- ret, atque ut hinc perciperent, quam caute et prudenter fibi ipfis con- fuluerint. Quid eruditi paBim in Germania atque alibi de mea ifihinc emigratione fentiant, longum foret referre, neque noftratibus forte fatis honorificum. Habes hic un^ folius MONAVIJ Wratillavienfis literas 40 ad me nuperas, quas cupio mihi remitti, quibus in quantum hunc ca- fum II exaggeret, percipies, adeo ut quodam in loco nimis hyperbolice 2^

loquatur.

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 8 MAI. 1598 61

t loquatur. Det var noch hand var enjyde. Ego femper Regem noftrum SereniBimum, aliofque in patria cordatos viros excufare foleo. Caeteri fatis funt [famoli] tam intra quam extra Regnum, ut me notatore non indigeant. Exemi quoque et Regem et quofvis integros viros ab ijs, quae 5 mihi evenerunt, in prioribus meis ad MONAVIUM. Hinc ell, quod ait, me redle facere, quod difcernam adlorem a Poeta fabulae. Quod vero de adminiftratore nihil apud [praedidlam] attuleris, confulte fac- tum eft. De ULFELDIO quod fcribis, eum ementita omnia, quae tacite tibi lignificaram, aBeveraBe, equidem facile ita eBe credo, cum nun-

10 quam pro veris ea habuerim, cumque multa alia ijs graviora effida fciam.

GERHARDO RANZOVIO de equis fcripfi, prout a te indicatum eft, nec tamen me eos expetere ante feftum Pentecofies. Vidlualia iam antea intellexi in Dania et cara eBe, et ne eveherentur prohibitum.

15 Nefcio tamen, quo iure viro e familia Nobili illhic oriundo, qui in oeconomiae propriae fubfidium ijs uti vellet, nec lucrum aut mercatu- ram circa ea exercere, interdidlio obfiare poBit, praefertim fi per aUiun virum nobilem, non autem mercatores negotium hoc procuretur. Sed cum maioribus in Patria carere poBim, cur non et illis? Curabo ali-

3«^ unde e vicinis locis minori-||bus (uti fpero) difficultatibus id effed^um dari. Interim tua propenfa voluntas mihi apprime grata efi. Baronem illum, cuius inter nos mentio fa(51a, in Aufiriam abijBe intellexi, nec fcitur, an reverfus fit. De maledico ifio fcripto, cuius cauBa ad ipfum literas dare volui, non fum foUicitus, nam author eius tanta impu-

25 dentia verecundiae et veritatis limites in eo fuperavit, ut nuUa alia red- argutione, quam propria ipfius temeritate et fcurriUtate opus habeat, prout Eruditi et cordati omnes fatentur, uti coUiges ex pofifcriptis qui-

t bufdam ad THADD^^UM, quid hac de re mihi Helmfiadio fignifica- tum fit; ubi etiam appofitum eft, quid Mathematicus Wittebergenfis

30 Rofiochium ad CHRISTIERNUM SEVERINI, qui mecum per afiquot annos fuit, perfcripferit. Habes quoque exemplum literarum ROL- LENHAGIJ, quas his ipfis diebus accepi, qui fufius de his agit et li- brum iftum fcurrilem un^ mifit, quem ERICO LANGIO defiinavi, fiquidem author eum femel atque iterum ifihic pro teftimonio in re

35 falfiBima alleget. Verum ifte calumniator alia ratione per oportunita- tem caftigandus eft; ubi fuperfluum habuero exemplar, tibi mittam; aut obtinebis forte aliunde. Nam in Daniam famofum illum librum iam antea veniBe intellexi. Habebunt in hoc mei ofores, quibus fe ti- tillent; multaque proprijs commentis non diBimilia ibidem reperient;

40 licet non ita nax* E^oxr\v quidvis fingere aufi fint. Sed valeant ifta. ||

3 ^ Venit heri in manus meas liber Ephemeridum cuiufdam M ARTINI

t EVERH ARTI (ut et hoc obiter intermifceam) quas ex novis fuis tabulis

Belgicis

62 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

Belgicis fe fupputaBe in frontifpicio aBerit, atque in epiftola dedicatoria [ad Regem nollrum] multa de ijfdem poUicetur. Et redle quidem ad ap- parentias Coelelles appellat, modo pro ipfo fententiam ferre vellent, cuius tamen contrarium deprehenditur, adeo ut ne fixarum quidem loca nedum Erraticarum hinc inquirenda ipli Coelo confona protulerit. 5 In fixis enim ftelHs retinuit ubique eafdem longitudines et latitudines, quae ex calculo Prutenico derivantur. Quae fi rite fe habuiBent, quantis laboribus et quot millibus loachimicorum parcere potuiBem? In Pla- netis motus eorum ex utroque calculo nimirum Alphonfino et Coper- niceo fimul mixto, et huic quam illi pro arbitrio propius accedendo, 10 quodlibetice, quo imperitis fucum faceret, confarcinavit, maiori fane compendio, quam fi ex ipfo Coelo (prout ait) omnia deduxiBet, an vero pari certitudine, non dixerim. Arbiter ille, quem pro fe allegavit, con- fians efi, nec in uUius gratiam, aut ex affedlu vel infcitia quidpiam facit : adeo ut difficilem teneat tali fub iudice cauBam. Si ad terrefires rem 15 detuliBet, minori id foret periculo; tunc enim fimilia fimiUbus congru- erent atque placerent. Cupio ex te fcire, quid remunerationis loco [a Rege noftro] acceperit, et an fides illi habita, eum in receBu praefiare, quod primo acceBu pollicetur. || Non crediderim, eius oblationem libe- 4«^ ralius exceptam, quam lureconfultorum et aliorum. Verum hoc extra 20 propofitum, nec de ifiis mentionem ullam feciBem, nifi ex te etiam fcire animus foret, quomodo nofirates ex ijs, qui mei odio laborant, quofque fatis nofii, de utroque fcripto pronuncient. Neque enim dubito urfinum et ferinum ifiud ijs multum folatij additurum, quo malevo- lentiam propriam aliena probent, mendacia mendacijs, iniurias in- 25 iurijs. Atqui haec demonfiratio talibus fufficiat, qui veriora nec amant, nec cupiunt, nec tolerant. Ab Everhartianis Ephemeridibus folaque earum infcriptione et praefatione inducere poBunt ea, quae ego tot an- nis molitus fum, et necdum abfolvi, ab alio quodam iam peradla eBe et Regi dedicata; ut tanto apparatu Afironomico, tantifque impenfis, 30 prout ego feci, non fuerit opus; Tabulas iam ab alio eBe confedlas, quae diu frufira a me expedlabantur ; minori negotio iam omnia peracSla eBe, ita ut totus meus frufiretur labor. Haec et fexcenta afia eiufcemodi pro iudicij libertate feu potius levitate, procul dubio comminifcentur, et facilis eft aBenfus. Quis enim Coelo inconfulto haec dijudicarit? Coelum 35 vero confulere quotufquifque rite novit? Sed fuo tempore patebit, quam parum aut potius nihil ab EVERHARTO ifto praeftitum fit, motufque fiderum potius confufione quadam utriufque calculi fic intricatos quam extricatos eBe, adeo ut nullo certo, fed faltem opinabili et pro authoris arbitrio utcunque aBumpto nitan-||tur fundamento; quod potius efi 4^ Aftronomiam depravare quam inftaurare, deftruere quam aedificare. Tuum erit noftrorum hominum, praefertim eorum, quos nofti, acre (fi

Dijs

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 8 MAI. 1598 63

Dijs placet) iudicium de utroque libro, quatenus clam expifcari licuit, mihi tacite innuere. Exemplum literarum tuarum, quod requiris, mitto, originale autem refervo. Quidquid in hoc mutaveris, idem fiet in altero, nec quidpiam tuorum edam, nifi confenferis. Quod [a GERHARDO 5 R ANZO VIO pecuniam nancifci] nequiveris, facile credo. Servant enim [Holfati ea elocanda] fiata tempora. A mercatore illo Hamburgenfe [nihil impetrare licuit] uti [* nerue] nec Flenlburgenfe, unde incom- moditatibus quibufdam aliquandiu obnoxius fui. Nemini potius quam tibi muhis de caufis sedes illas meas Haffniae extrudlas concederem.

10 Et de precio facile inter nos conveniret, fi prius nimium tibi videretur. Da adhuc operam, ut eas prae alijs poBideas. Invenies (uti exifiimo) ifihic pro aliqua faltem pecuniae parte conquirenda rationes non ad- modum difficiles aut tibi (quod nollem) damnofas. Si minus, effice, ut alium emptorem habeam, quem cenfueris non incompetentem. De

15 libris tuis apud D. BCEKELIUM refiduis aHquoties diligenter egi, fed is multa quaerit fubterfugia. Minatus fum, me rem ad iudices delatu- rum, et ne fic quidem profeci. Neque per [WINSHEMIUM] tuum alias, uti haberi vuh, Amicum quidpiam efficere potui, uti ex fchedis quibufdam, quas conquifitas adiungam, ipfemet coUiges. Solam VE-

5«^ SALIJ II Anatomiam un^ cum PERERIJ in GenefinTomo primo nadlus fum, quorum hic libellus efi in 8^°. Utrumque mitto. Nam licet VESA- LIUM, ut mihi refervarem, liberum conceBeris, nolui tamen id facere, nifi aequivalens quid ex mea reciperes bibliotheca. Sed nefcio, quid- nam in ea fit, quod tibi arrideat. Praeterieram fere ea, quae de com-

25 mentarijs tibi notis ais, te per oportunitatem in ijs laborare, ut prope- diem obtineam un^ cum refponfione ad [Germaniam,] in quorum utroque rem acceptam praefiiteris, tibique res meas curae eBe, eo plus probaveris. Mitto autem nunc carmen illud Germaniae ad Daniam. Si quid in hoc critizare volueris, tibi liberum erit. Refponde luculenter,

30 prout commodum fuerit, et replica nonnuUa in Germaniam acute. Patriam quoque et Regem excufa aUofque integros et cordatos viros, praeteritis ijs vel potius tacite notatis, qui culpa non vacant; et in fine me Germaniae Dania commendet, fiquidem ita evenit, ut me carere debuerit. Sed nihil hic tibi praefcribo. Per te ipfum facile invenies re-

35 fponfionem. Materia efi locuples et tibi non ignota. Praefiiterit autem mea Sententia, carmen eBe Elegiacum, et rationes addere ab initio, quare non Heroico et pompofo verfu refcribas. Sed audi quidpiam ahud, five fortuitum, rive quod fic fieri debuit; cum [Rex Haderllebiae RANZOVIJ] hofpitium ingreBus, forte fortuna in eius conclave ve-

40 niBet, illo abfente, in menfa calendarium [Ranzovianum] reperiens,

5^ cui Elegia nofira ad Daniam inferta erat, quam || [RANZOVIO] mi- feram, confpedlo [Rex] titulo et mei nominisfubfcriptione (uti exifiimo)

avide

64 EPISTOLiE ASTRONOMICE

avide Elegiam illam perlegit, adeo ut circiter horam in eaperfpicienda abfumpferit, ftatimque fepolito Libro tacitus difceBit. Quod ubi [RAN- t ZOVIUS] a miniftris percepit, valde fuccenfuit pueris, quod librum illum non amoviBent, illi autem per ignorantiam fe excufarunt. Sed [Rex] nuUum verbum de hoc ad [RANZOVIUM] retulit, neque mei 5 uUam fecit mentionem toto illo tempore dum Haderflebiae eCet, uti neque Bredenbergae cum in vicinia a R ANZOVIO fplendide excipere- tur; quod confulto fadlum eBe exiftimamus. Ego vero ubi refcivi, [Re- gem] Elegiam illam tam ftudiofe evolviBe, mihi volupe erat ita fadlum. Utinam faUem omnia in ea ad unguem intellexiBet. Et optaBem, ut 10 carmen SOMMERI, qui hlc nobifcum aderat, un^ adiundlum fuiBet, quod is domum reverfus mihi milit, in quo manes regis FRIDERICI Danos alloquentes deque meo abitu cum ijs quali expoflulantes in- troducit, cuius etiam hic exemplum adiungo, et tuae cenfurae fubijcio. Si et illi live per te live alium quempiam refpondere placuerit, liberum 15 erit. Videtur is, nefcio quo furore Poetico percitus, veritatem in multis libere ebuccinare. Et pro tali authore Carmen non ell inelegans. Sub- iunxi infuper denuo noftram Elegiam ad Patriam, ut habeas corre(5lius quam antea exemplum. EIl enim diAichon quoddam additum, quod prius aliqua incuria omiBum erat, cum a [Rege] tam diligenter perlu- 20 hratum praeter morem in talibus, et || Iic eiufdem lilentio quali authenti- 6 «^ cum redditum fit.

Aftronomia noftra Mechanica iam typis abfoluta eft, cuius exemplar dono mitto fecreto habendum, et nulli communicandum, nili forte SO- PHIv^ nollrae utrique, li placuerit, tacite oftendendum. Addita funt 25 paucula quaedam ad tuum carmen, ut compleretur pagina, fententia tamen manente ut prius. Videbis in fine RUDOLPHI illius, qui me hlc invifere folet, odam Horatianam, quae, nifi animus me fallit, tibi non difpUcebit. i^mulatur Poetam illum Wittebergenfem F. TAUB- MANNUM, qui etiam quaedam de meo abitu nunc concinnare dici- 30 tur, un4 cum plaerifque alijs hinc inde Poetis, quae ubi nadlus fuero, tibi impertiar. Habebis etiam cum hoc eodem nuncio Stellarum odlavae fphaerae reftitutionem, etiam Caefari dedicatam, fed faltem in mem- brana manufcriptam. Quin et tertium quendam eiufdem quantitatis et formae librum ad Caefarem adorno, qui O et ([ motus velut in Ephe- 35 meride ad aliquot fequentes annos, quotquot mature abfolvere licu- erit, continebit, appofita ad fingulos dies differentia utriufque calculi, t Alphonfini et Copernicei, quae fubinde maior eft quam putatur, etiam additis quibufdam alijs, huc proprie et utiUter facientibus, quo habeat Imperator Specimen quoddam in ambobus luminaribus noftrae inftau- 40 rationis Aftronomicae, donec ea, quae pariter in quinque Planetis mo- lior, penitus abfolvantur, qua in parte nunc ftrenue laboro; et com-

pendia

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 8 MAL 1598 65

pendia quaedam adinveni, quibus id commode exequi liceat, etiam

6^ ante-||quamTabulae noRrae huc facientes prorfus confummatae fuerint. Nam ea, quae principaliter huc conducunt, in promptu habeo. Able- gavi autem hifce diebus FRANCISCUM TEGNAGLIUM noftrum

5 ad Archiepifcopum Colonienfem cum exemplaribus duobus librorum iam paratorum. Deditque und RANZOVIUS ad eum meo nomine diligenter literas, meis quas hic vidifti adiundlas. Intentio eft, ut im- petrem a Colonienli literas ad Caefaream Ma^^"^, quibus me meaque Iludia ei ferio commendet, illifque adiutus eo conj&dentius Caefari

10 poftea mea offeram, atque ea, quae deiidero, proponam. Interim Pra- gam ad THADDi^UM lingularem meum amicum fcripli, et eum de propolito meo fecreto certiorem reddidi, ut omnia tacite exquirat, quid in his confultum fuerit, meque de eo admoneat; fpero me propediem refponfum obtenturum. De negotio apud IlluI\riBimum Adminiftra-

15 torem, qui nunc ell Septemvir Imperij, fic habe: cum filius meus TY- CHO Berlini diu fubftitiBet, quod ob plurima irrepentia in ea Eledlo- ratus mutatione obftacula eBent in Aula alias occupatiBimi, poft no- nam tandem hebdomadem reverfus un^ cum lOH ANNE MULLERO Mathematico Principis et liberorum eius inftru(5lore, literas quidem

20 tam ab Eledore quam EledloriBa attulerunt, et Regi noflro Ser"^° et Reginae infcriptas, tum quoque aulae Magiftro et Cancellario, ac ad me etiam feorfim dederunt literas tam is quam illa un^que eorum Cancellarius. At ego cum omnes perlufiraBem, et ex copijs earum,

7«^ quae obfignatae erant, || contenta perfpexiBem, vidi nimis aulico more

25 compofitas eBe, parumque ad rem facere. Fundantur praecipue literis illis quas Bramfiedij Principi praefens obtuli, quae obiter in ea feftina- tione (fiquidem fummo mane Princeps difcedere voluit) exaratae erant. At Infirudlio, quam pofiea MOLLERO tradidi, alia quaedam et parti- culariora continebat, quorum minima pars in literis Eledloris attingi-

30 tur. Incertus itaque fum, an literas hafce non magni ponderis ad Regem et Reginam mittere velim, cum mihi ufui ifihic futuras vix putem. Si Megapolitanae tam diligenter fcriptae nihil profuerunt, adeo ut ne re- fponfionem quidem promereri potuerint, multo minus hae. Sed mitto tibi earundem Exemplaria, ut tu ea fecreto perlegas, et nulli nifi ESCIL-

35 LO noftro aperiens deliberare et mihi fignificare poBis, an in Comitijs proximis exhibendae fint eae literae vel fecus? Tum quoque an Regi duo illi libri de Aftronomia Mechanica et Stellis cum meis ad ipfum literis offerendi, et an quidpiam ad Senatum Regni fcribere conducat, de reftituendis mihi impenfis, fiquidem ea, quae molitus fum, ex Regis

40 FRIDERICI et eorum confenfu ac comprobatione iuxta Senatufcon-

fulti tenorem et poUicitationem confervari nequeant ; et de inftrumentis

meis ifthic refiduis in Germaniam tranfvehendis, cum in Dania otiofa

9 fint:

66 EPISTOLi^ ASTRONOMIC^

lint: ac quibufdam alijs ad res noftras peculiariter facientibus. Quod li tale quid tentandum cenfueris, de ijs, quae principaliter attingenda, captato etiam cum alijs, quos fideles nofti, praefertim ESCILLO noflro, con-||filio, me mature admone ; et fimul commentaria in utranque Epi- 7^ fiolam (uti nofti) mitte. In refponfione ad Germaniam non opus eft 5 feftinatione. Fiat id per oportunitatem et otium. [Genealogias et Ge- nefes Aulae Magiftri et Cancellarij,] tum quoque res geftas, prout inter nos fada eft mentio, tacite inquire, mecumque communica. Caetera habes in fcheda memoriali tibi tradita, nec quidpiam haefito, quin operam daturus fis, ut nihil in ijs praetereatur. Plura itaque nunc non 10 addam, cum forte in his nimius fuerim, teque plus fatis (quod amicitiae noftrae tribuas) moleftarim. Unum faltem addam, quod te tuamque terrigenam SOPHIAM concernit. Scripfi mox a tuo hinc difceBu AX- ILLO fratri, eique hortator fui, ut permitteret te ex arbitrio Nuptias tuas difponere atque celebrare, et rationes addidi, cur id fuaderem. At 15 ii vera funt, quae nuper hic a cive quodam Malmogienfi inaudivi, pa- rum profeci hoc meo confifio. Aiebat enim ille, quod AXILLUS frater trium filiarum e fuis Nuptias uno eodemque tempore Malmogij circa medium Augufti celebrare decreverit, quare et tuae inter eas erunt. Si id tibi non fatis placuerit, aequa mente ferendum eft, quod aUter fieri 20 nequit. Scis Damafellas hic fata regere, neque uIUs rationibus moveri poBe. Verum ego hoc faltem ex indicatione illius civis fcribo nihil certi alias habens. Tu vero, quid in his futurum nofti, indica, atque per cir- cumftantias explica, Deique providentiae (uti facis) om-||nia committe. 8' Is tibi et tuae omnia faufta ex animi fententia largiatur. Vale et refa- 25 luta ex me Matrem tuam officiofiBime, tum quoque fratrem AXIL- LUM una cum coniuge et liberis, non praeterita, quam nofti, SOPHIA, in quo nomine acquiefcere lubet. Dabantur fubito Wandelburgo die 8V0 Maij Anni 98. j^^^ ^YCHO Brahe,

manu propria.

Feci fuperius mentionem libri de Mechanica Aftronomia, quod eum tibi mitterem, verum poftea confultius duxi exemplar illud, quod Regi noftro deftinavi, una cum altero libro fixarum reftitutionem continente, ad te dirigere, ut utrunque in hifce Comitijs (modo tibi vifum fuerit) 35 ipfi meo nomine fubmiBe offeras, et fiquidem talibus non deledletur, uti ate et alijs cognovi, tibi facile expetenti ambos concedet. Da itaque operam, ut obtineas, et ne veniat in manus ac poteftatem aliorum, mihi forte minus faventium. Quod Vi Rex te ijs non donarit, habebis a me poftea alia exemplaria. Monftra haec faltem forori SOPHI^ et 40 KRAGIO noftro et fratribus meis, fi qui ex ijs talia curant. Attende vero ad ea, quae infra Infulae Huennae Topographiam confignata funt t

iuxta

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 8 MAI. 1598 67

iuxta calcem, Saa /kal I/ee bor hefflig ieg haver ganget om der t med, for Sandhed laderjig icke Jiige: fed forte malevoli et haec fini- Ilre interpretabuntur more folito.

POSTSCRIPTA.

5 TITER AS alias, quas fcis me ad varias Principes Germanise fcripIiBe, ||

8' J—/ non duxi confultum ijs mittere, antequam de Caefaris voluntate, poftquam interceBorias Colonienlis et meas ipli cum libris deAinatas acceperit, quidpiam certi compertum habeam, ne in pluribus locis negotium hoc tentatum difficilius forte fiat, et pluribus anfracflibus in-

10 volutum reddatur iuxta tritum illud: qui Lepores binos etc. Interea tamen iuBi, ut FR ANCISCUS nofter cum Comite M AURITIO in tran- fitu per illa loca meo nomine fecreto loquatur, ut intelligere queam, quid fpei fit apud Batavos, fi Caefar et Germania oblata non accepta- rint, dedique hac de re ad MAURITIUM literas, ita tamen ut nihil

15 abfolute ftatuerem, fed FRANCISCO omnia hypothetice faltem pro- ponenda et expifcanda concredidi; obtuH etiam MAURITIO duo U- brorum exemplaria, hac tamen cautela, ut eas tacite fibi foH refervaret, donec Casfari, cui dedicantur, exhibiti eBent. Habet etiam alias FR AN- CISCUS fecum ex operibus meis fingula quaedam Exemplaria, quae

20 illufiribus et praecipuis viris, prout oportunum fuerit, monfirare poterit, quo videant rem ferio agi. lamque iterum vale, et Dodlorem NICO- LAUM KRAGIUM nofirum, ad vos procul dubio reverfum, de ijs quae hifce literis fcripfi, certiorem redde, quatenus eumfcire conveniat, et carmina atque literas, ut fingula per otium perlegat, cum ipfo clam

25 communica, et illius quoque de ijs, quae perfcripfi, confilium exquire. De ipfo enim nihil addubito, quin rebus nofiris ex animo bene cupiat. ||

9«^ Pofiquam haec exarata erant, accepi CRAMERI tui Uteras et binas ad te fcriptas, quarum alterae ame ledae funt, prout ille in infcriptione conceBit. Habes hic utrafque; cuperem tamen Apologeticas illas mihi

30 remitti, fed prius monfirentur Dodlori NICOLAO, ut videat quam in- genue CRAMERUS veritatem contra Scotum illum profiteatur. Ad- didi et eas, quas mihi fcripfit, licet id vetuerit, ut videas ex ipfiufmet verbis, quid velit me fuo nomine apud te agere, quod tuo relinquo arbitrio, qui optime nofti, quid hac in re conveniat vel fecus.

35 Non fuit mihi otium literas hafce relegendi, fed tu pro tua indufiria fententiam facile percipies, fi qua in parte inter fcribendum aberratum eft, aut forte praetermiBum. T T B II

9* POSTSCRIPTA

68 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

POSTSCRIPTA ALIA.

POSTQUAM has ad te abfolviBem literas, accepi Praga Refponfum 1 a THADDi^O noftro ad ea, quae illi fcripferam, quse hic legifti, quod fatis bene fe habet pro hoc primo initio. Exemplum Epiftolae illius incluli ijs literis, quas Dodlori NICOLAO KRAGIO, communi 5 noftro amico, fcripli; is te eius faciat participem. Tuum erit una cum ESCILLO BILLEO conlilium capere, quid vobis videatur ex re mea eBe hic facere vel omittere; libenter enim amicorum, qui integri funt, confilijs aufculto. Poteris etiam, li tibi tutum videbitur, AXILLO GYL- DENSTIERN haec ipfa clam aperire, nam et is, uti exiftimo, mihi bene 10 cupit. De fratribus meis vix habeo quod dicam, videntur enim illi me meaque obiter curare et ne curare quidem, quod nimis multis comperi indicijs, licet id ipfum patienter feram atque me intelligere diBimulem. Ego fane aliter pro ijs laboraBem, li ea alicui eorum eveniBent, quae mihi. Mens dett er nu faa. viit kommen y verden, att den gier en 15 megitt gott, fom gier en intedt ont. Gidjeg kunde kun nyde dett derpaa. Sed quo degredior? quo me iullus trahit dolor? nec tamen t doleo, liquidem ita feculum hoc ferat; miror faltem, nihil ferme integri et prifci moris retinere BRAHEOS meos, qui longo temporum trafiu conllantiae et mutuae fidei nomen promeriti funt. Sic mutantur et tranf-|| 20 plantantur omnia. Iterum et faepius, diuque multumque cum tua tuif- l^ que vale. Raptim Wandelburgo die 28. Maij Anni 98.

Tycho Brahe.

[Ex apographo in Archivo Regni Danise: Diplomatario Langebekii]

THADDiEUS HAGECIUS AD TYCHONEM 25

BRAHE.

OBILISSIME Domine TYCHO et amice obfervande, fcripfi tibi propemodum ante menfem integrum, et cum hucufque nihil refcripferis, nili forte tardiufculae ad te pervenerunt meae, te ipfum exfpedlabam, exfpedloque 30 etiamnum. Dominus Procancellarius CORADUCIUS diebus hifce me allocutus eft, et dixit te iam Caefari de

meliori nota commendaBe, modo ipfe venias, et te Caefari praefentes;

in hoc folo cardo rei vertitur.

Aliud, quod fcribam, non habeo, nili ut quamprimum ad nos ad- 35

voles. B. V. Pragae penult. Maij novo Stylo 1598.

T. Thad.

[Ex

DANIEL CRAMERUS AD TYCHONEM 24 MAI. 1598 69

10

15

20

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

NOBILISSIMO VIRO DOMINO TYCHONI

BRAHE OTTONIDI DANO, DOMINO IN KNUDSTRUP, ASTRONOMORUM HAC TEMPESTATE PRINCIPI ILLUSTRI, DOMINO ET AMICO SUO E2 XEIPE. S. ISI tibi, NobiliBime Domine Tycho, Domine et amice honorande, quod petivifli a me proxime, teftimonium de plagio Liddeliano; id ut omnino fpero, legifti, in- tellexifti. Nunc exfpedlas a me Propempticon ad tuam Uranien fcriptum. Id ego promili; enfolvo. Sednefcio il an moneta fat ponderofa. Iterum autem ex te meoque intime diledlo et honorando ROSENCRANTZIO exfpedlo refponfum et in hanc et alias meas literas. Spes ne me confundat, uterque facietis. Haec paucula habui. Te Domino commendo, et iam iam pofl dies odo ad promotionem meam Dod^oralem Witebergae avv i^ecp habendam eo. Tu feliciCime vale cum OLIGERO. Stetini. Pridie Afcenf. Domini Anno 98. T. M. Add.

Dan. Cramerus.

t [E codice Basileensi G II 2]

237 CLARISSIMO ET PRyESTANTISSIMO VIRO

DOCTORI lO. lACOBO GRYNi^O, APUD BASILIENSES 25 VERBI MINISTRO ET IN INCLYTA ILLA ACA-

DEMIA PROFESSORI CELEBERRIMO,

AMICO SUO HONORANDO.

BASEL.

LARISSIME et praeftantiBime vir, quas in Decembri fuperioris anni ante femeftre Balile^ ad me dedilli lite- ras, rede quidem accepi, quibus tamen refcribendi nuUa fefe obtulit interea commoditas, antequam idem, qui tuas reddidit tabellarius, e Dania reverfus, et ad vos denuo pergens, hac tranfiret, quare moram hanc can- 35 dide accipias rogo. Non poBum non ingentes tibi agere gratias, optime GRYNiEE, quod de me, utut longa viarum intercapedine diBito, tibi- que de facie ignoto, adeo benevole et fincere fentires, et ea quae mihi ob quorundam in Patria livorem et malevolentiam, craB4 veri igno- rantid, five per imprudentiam, five dat^ oper^, non dixerim, con- 40 iundlam ab inexpedato, et aliter quam forte promeritus eram, evene-

runt.

>34	f^	^^^^
30	1	^^M ^^M

70 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

runt, tibi adeo cordi eBe finas, ut huic rerum noftrarum conturbationi condoleas, meque confoleris et confirmes. Debemus equidem omnes prae caeteris Regionibus, plurimum Patriae, quae nos edidit, excepit et fovit. At quid faciendum, fi haec gratitudinem nofiram refpuat, neque bene merita agnofcat, imo pro his quaevis incommoda et damna ma- 5 chinetur otiumque et commoditatem virtuti rebufque bonis operam navandi interturbet atque praeripiat? Et quis quaefo Patriae fuae mores atque iudicia fubinde perverfa in hac mundanae fcenae confufione et irregularitate unquam corriget? praefertim hoc faeculo, quando omnia videntur in peius ruere. Ferenda igitur funt forti et confianti animo, 10 quae caveri et emendari nequeunt, et de verd illa ac Coelefii potius Patri^ omnis turbulentiae et enormitatis experte, ferio cogitandum eo- que anhelandum. Interim vero dum in hoc terrefiri verfamur exilio, eas quae nobis obveniunt graviores interdum adverfitates, quam ijs fuftinendis pares fimus, || fiquidem avertere non datur, loci mutatione 235 decUnare atque evitare licitum exifiimo; ideoque et ego a gravioribus iniurijs, quas non paucas a quibufdam nofiratium, qui nunc fatis Rei- pubHcae ferme foli praeeBe volunt, pertuli, totque fludlibus et tempe- fiatibus in Germaniam difcedendo, auxifiante Coelefii Numine, me vindicavi : fperans tranquiUiorem et tutiorem me hic inventurum por- 20 tum. Quam arduae vero cauBae me eo impulerint, verbis eloqui non facile datur, nec fatis confuUum arbitror, fi quis ea, quae in Infula iUa HeUefponti Danici, quam inhabitavi, moUtus fum tot praeterlapfis annis, quaeque abiens ifihic effeda reUqui, confpexerit expenderitque, non obfcure vel hinc coUiget graviBima fuiBe iUa, quae me haec omnia 25 pofihabere et Patrium folum deferere totamque famiUam in Germa- niam tranfferre adegerunt. Habet praefens tabeUarius fecum Ubrum quendam hic per otium hybernum excufum, quem meo permiBu Ne- poti ex fratre OTTHONI BRAHE, qui cum fuo praeceptore in vefira laudatiBima Academia aliquandiu antea verfatus efi, fiUus meus natu 30 maior dono mittit; hunc fi tantum tibi a gravioribus officij tui curis fuperefi otij, ut quaedam in eo perlufirare vacet, mandavi tabeUario, ut dum ifihic moratur, tibi infpiciendi copiam faciat; cognofces hinc utcunque, veluti opinor, praefertim ex ijs, quae appendicis loco de firu(5\uris addidi, et quae infra Infulae topographiam confignata funt, 35 mihi antea non fuiBe in animo taUa un^ cum tota Patria totque in ea fanguine iundlis et amicis dereUnquere. Adiundla funt eidem Ubro quaedam carmina manu fcripta, quae hanc mutationem aUquatenus attingunt, quod fi ea etiam percurrere commodum fuerit, erit tibi id Uberum. || Sed defino de his plura. 236

Ego hanc fortem, quae mihi contigit, lubens et fortiter, Divin^ fa- vente clementi^, feram, nec quidpiam inde moveborautcurfumavir-

tutis

TYCHO AD lOH. lAC. GRYNi^UM 7 lUN. 1598 71

tutis tramite remittam, quamvis mihi un4 cum meis extra Natale folum in peregrinis oris reliquum vitae, prout Deo vifum fuerit, tranligendum lit, nec enim Patriam hifce terreni globi anguftis limitibus metior. Sed perinde eBe duco, ubi quis in huius terrae fuperficie degat, modo bene

5 et commode degat, nec contra confcientiam quidpiam agere aut ad- mittere cogatur. Domino HENRICO RANZOVIO, affini et amico meo honorando, literas tuas praelegi curavi, illique ex te falutem dixi; is viciBim te peramanter refalutat, gratumque illi fuit, quod tam ho- norifice de illo fcripferis et fenferis. ANTHONIUM RANZOVIUM

10 nondum convenire licuit, neque mihi conftat, ubi is moretur ; cum da- bitur occafio, huic etiam tuo nomine falutem nunciari curabo. Plura nunc ob occupationum molem addere non vacat. Haec itaque qualia- cunque fubito eff^ufa boni confulas, et amicitiam inter nos femel per literas contradam hac etiam ratione, fiquidem aliter non liceat, con-

15 fervare non definas. Deus te cum tota domo incolumem confervet et a malis tueatur. Dabantur Wandefburgo die 7. lunij Anni 98.

Tuae excell. fiudiofiB.

Tycho Brahe, manu propria.

20 [Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

2^ ERNESTUS ELECTUS ET CONFIRMATUS

ARCHIEPISCOPUS COLONIENSIS, SACRI ROMANI IMPERIJ

PER ITALIAM ARCHICANCELLARIUS ET PRINCEPS

ELECTOR, EPISCOPUS LEODIENSIS, PALATINUS

25 RHENI, DUX UTRIUSQUE BAVARI.^

3^ NOBILISSIMO, NOBIS SINGULARITER DILECTO TYCHONI

BRAHE, DOMINO DE KNUDSTRUP.

LEMENTI nofira falutatione praemiBa. NobiliBime, fin- gulariter diledte, quas mihi luvenis ille notus a te literas ^° if ^^^^IM 3^dit, et quae de rebus tuis addidit, fingulari laetitia legi et audivi: Munus vero Litterarium librorum tuorum, quos, ut a te rerum ifiarum peritiliimo profedlos, et de coelefiibus illis corporibus tradtantes, quorum vel folus afpedlus idiotarum oculos pafcit, cognitio vero et meum et omnium 35 peritorum animos honefiiore voluptate moratur, mihi fupra modum fuit acceptum. Gratias pro ijs tibi ago, et quod fadum a me hadenus non indiligenter, pergam fedulo te tuaque Caef. M^^ commendare. De- claravi hunc animi mei fenfum latori literarum tuarum et harum re- 3«^ latori. Ex eo intelliges, quae de omni-||bus, quae fcire cupiebas, illum

feci

72 EPISTOLyE ASTRONOMICi^

feci certiorem. Vale et tibi perfuade, et tu^ et ftudiorum optimorum cauB^ me quidvis conaturum. Leodij XXV lunij 1598.

Ernestus, manu propria.

[Ex apographo in Archivo Regni Danise: Diplomatario Langebekii] 5

GEORGIUS ROLLENHAGIUS AD t

TYCHONEM BRAHE.

S. !«■

TSI nihil erat, NobiliBime et Dod\iBime TYCHO, quod ad te praecipue nunc fcriberem, tamen cum forte acce- lo deret me Tabellarius Liplicus, volui te hifce falutare, et quae meus affinis ad me de URSO et de exfped^atione tui fcribit, tecum communicare. Is affinis meus arte qui- dem ell gemmarum fcalptor ingeniofus, fed officio ap- paritor Caefaris, efique hoc eius, quod mitto, chirographum, ut G, nota 15 tibi iam tamen fint, intelligas ibi quoque innotuiBe; fin ignota, deli- beres, quid ad eam exfpedlationem tibi fit faciendum. Quod bene vertat ad falutem tuam et Uranies Deus Opt. Max., cum 111"^° D. Brunfvicenfi de negotio tuo locutus fum. IUe quidem praeclare de te fentit, fed Regni et Regis defertionem caufatur. Et quamvis caufas declararem tuas, et 20 Regem ab alijs regi dicerem, tamen manfit in fententia, ideo quod a fuis Nobilibus fe deferi, et coram camera accufari moleftiBime fert. Coniunx exifiimabat exfpedlandam eBe occafionem, qua coram Regem ipfum convenires: fic omnia facile te impetraturum. Princeps in vin- culis habet PETRUM HAGEN L. L. Salderiorum advocatum. Ipfos 25 quoque fratres Salderios Lemgaviae fub Comite Lipienfi nuper coepit, propediem eofdem in Lycaoniam fuam attradlurus. Habent enim Le- ones Leonina || ingenia. Deus, in cuius manu eft cor Principis, dirigat 1 ^ illud ad clementiam et iufiitiam. Saluto generofum fenem Maecenatem meum D. HENRICUM RANZO VIUM, eique facilem, viridem, et lae- 30 tam fenedutem precor. Pefiis graBatur paBim in vicinia, praefertim Halberlladij, et ad nos eius femina quaedam allata funt. Deus avertat ulteriora. Vale. Datae die 18. lunij Anno 98.

EXEMPLUM

G. ROLLENHAGIUS AD TYCHONEM 18 lUN. 1598 73

EXEMPLUM LITERARUM GERMANICARUM QUi^ LATINIS HISCE INCLUS.^ ERANT.

EIN gandtzwilligdienfljedertzeitbeuor. Insundergun-

ftiger her S wager , das es Euch, famt Euhren lieben Haus-

frauwen wolginge, frifch vnd gefundt wehrt, folde mir

lieb fein. Ick danck Godt den Almechtigen vor liebes ge-

fundheit, der erhalte uns ferner nac feinem willen, amen.

Nachdem mir der Her Swager vor diefem von desVRSI

halben gefcriben, hab ich ein weinig nachfrag gehabt allhie bei Ihr May.

10 Camerdiener, ob derfelbige VRSUS im vngnaden wehre bey Ihr May.

faa hab ich den bericht bekommen, das ehr woU nicht im vngnaden

fei, alleine das ehr lich vor viell aufBgeben vndt itzundt nicht lich be-

findet, vnd in allrologia das geringeft nicht vorftehet etc. Es hatt fich

alfo begeben, das ehr von Ihr May. ifi probiert worden, mit des Furften

15 von Siebenbiirgen feiner natiuitet, darinne er wider den anfangk, noch

2^ ende gewuft, dadurch || ehr in vorachtung vnd vorlachung kommen,

vnd dieweil ehr das ziell vnd die warheit nicht gefetzt, vnd fein judi-

cium falfch, will itzundt dagegen fcriben, vnd vorachtet vnd fcalliert

die Afirologiam auf das Hoegfie auB, es fein lauter liigen vnd bedrug

20 darin, da ehr fie doch von erften gelobt vnd dardurch zu Ihr May. ge-

kommen. Die ander vrfach ifi das wi man ihm gefragt worumb ehr den

fich zu hoff angegeben darfiir, vnd Ihr. May. Herrn Briidters Hoegft-

feliger gedechnufB Ihr Thema gemacht (welch fich recht befunden)

vnd itzundt dar wider fei, hat er nichts wiffen zubeantworden. Man

25 hat aber ehrfaren, das ehr folchs nicht felbfi gemacht, fondern auB des

ELIi^ PREUSENS feinen Biichern genommen, vnd fich dardurch alfo

herfiir gethan etc. So hab ich auch vornommen, das TICHO BRAHE

alhier ahn vnfern hoff wirdt kommen, vnd Ihr. May . groBe vorlangen

nach ihm haben, vnd werden ihm ein SloB ihngeben drey meil wegs von

30 Prag, dar ehr feinen refidentz foU haben, ein feer lufiiger Ort, BrandeiB

genant. DeB von DIEFFENBACHS Sone fein alhier zu Prag, die wer-

den nach Strasburg gefchicht zu fiudiern, vnd wen der Her Swager will

fchrieben an die orter, dar ehr meint, will ichs woU behendigen, vnd

habe gutte gelegenheitt darzu. Sonfien auf diesmal nicht mehr. Den

2^ Godt beuohlen famt Euhren lieben Haus-||frauwen vnd kinder, vnd

von mihr vnd meinen Hausfrauwen gegriifi. Datum Prag den lefien

May ftylo nouo 98 Anno.

E. D. W. Swager vnd Difcipulus

Caspar Lehman Rom. Kay. 40 Maytt Hartfchir.

10 [Ex

74 EPISTOLi^ ASTRONOMIC^

[Ex apographo in Archivo Regni Danise: Diplomatario Langebekii]

TAM DOCTRINA EXIMIA QUAM PROSA- i-

PIA CLARA VIRO INSIGNITER DECORATO DOMINO

OLIGERO ROSENKRANTZIO DE ROSENHOLM,

CONSANGVINEO, AFFINI ET AMICO 5

INTIMO. S. P.

UJE nuper tibi deftinavi, exoptatiBime mi OLIGERE confangvinee et affiniscari6ime,perCLAUDIUM MU- hJEUM, quem ante Comitia ifluc mifi, te omnia nunc lo accepiBe non dubito. Succurrit pofi MUL^^I abitum in libro de Afironomia Mechanica pagina quae efi G. 3. in qua Domini lACOBI CURTIJ, circa quadrantis cuiuf- dam fubdivifionem, inventio exhibetur, in ipfo titulo antehocnomen: CURTIO omiBam eBe Hteram I. vel potius lAC. unde praenomen eius 15 indicaretur, et pofiea in infima eiufdem tituli linea impreBum efi: GENEROSE ADINVENTA pro INGENIOSE ADINVENTA; quod nefcio an in eo, quod mifi, exemplari emendatum fit; fin minus, cu- perem id adhuc abs te calamo, quod facile fit in tam denfa papyro, corrigi, ne ZoiH et hic habeant quo abutantur. Quid de Hteris BerHnen- 20 fibus a(5lum fit, ex te cognofcere aveo. Si quid in Comitijs iUis, quod mea interefi fcire, tibi innotuit, hoc quidquid efi, mature etiam, ante- quam MUL^^US (modo fieri potefi) reverfus fuerit, fignifica. Fuit ante triduum hic apud me I ACOBUS ROSENKR ANTZIUS nofier, in Bel- gium hinc cogitans; is graves et difficiles in hifce Comitijs controver- 25 fias motum iri referebat; et inter aHa PEPLERI ifiius cauBam || reco- l^ gnofcendam decidendamque exifiimavit. At quo iure id fieri queat, ignoro, cum citationis forma mihi etiam non fit praefentata, nec quid- piam a Praefedlo meo de ea innotuerit, ut exifiimem, eam ne quidem Uraniburgi ledlam eBe, aut fi id fadlum, non debito tempore aut modo ; 30 fed fit hoc quidquid velit; fi ius et fas locum inveniunt, nihil pericuH, fin fecus, nihil novi. Exifiimo, imo expertus fum, quod fi ego in Dania quidpiam proponerem, quod aeque verum fit atque ea, quae Geome- trice demonfirantur, poBe nihilominus ea ipfa apud quofdam, qui iu- fiitiae praeeBe volunt, falfitatis infimulari. Quid igitur faciendum, ubi 35 ius et veritas ob privatos affedtus atque perfonae odium locum non merentur? Aiebat infuper didlus nofier Confangvineus, fe exemplum Hterarum, quas Ser"^® Regi nofiro, cum Rofiochij eBem, fcripfi, un^ cum refponfo ad eafdem, cum Fioniam tranfiret, apud Nobiles quof- dam reperiBe, et fi redle memini, CANUTUM RUD hic nominavit, 40 quem a CAROLO BRUSCHIO taHa accepiBe opinabatur. Quod G. fic eft, optarem, eos, qui horum fadli funt participes, ea, quae mihirefcripta

funt,

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 23 lUN. 1598 75

funt, red^ius quam litera ipfa praetendit, explanata habere, quae in- cautis et infcijs plaufibilis forte videri queat, cum tamen longe aliter res fe habeat, et mihi foret quam facilimum, uti ipfemet fcis, omnia ifthic obieda replicare et contrario modo demonfirare, fed obfiant ea,

2-^ quae prius dixi, et authoritas eorum, qui haec || vafre confarcinarunt, veritati nunc praevalet. Opus igitur efi patientia, et tandem bona cauBa triumphat, fi non in Dania, faltem aUbi: O utinam in nos illud Vir-

t gihanum non propediem quadraret. Excefiere omnes adytis ari/que relidis Dij, quibus imperium hoc fteterat Item illud paulo antea:

10 Fuimus Troes, fuit Ilium et ingens gloria Danorum. Solet enim regnum divinitus puniendum fanis defiitui confilijs, et in partes quo- rundam vafritia difcindi, atque fub veri bonique praetextu contraria tedle agere. Solent etiam omnia praecedere, qualia non pauca ifihic audiuntur, fi modo, quae narrantur, veritati congruunt. Cum quaefi-

15 viBem a praenominato ROSENKRANTZIO de halece charadlerizato in Norvegia reperto, nihil quidem certi de eo referre potuit, attamen aliud pifcium genus, quod latini aculeatum, nofirates Hornf^fk vo- cant, adhuc longe mirabilioribus notatum charadleribus nuper prope infulam ToBingam, feu potius parvulam illi adiacentem, repertum

20 eBe, certiBime affirmavit ; quarum figurarum, fi tibi hac de re quid con- ftat, efformationem mecum communicari vellem. Scripfit mihi pofiea CRAMERUS tuus, et carmen quoddam literis inclufit. Mifit etiam BRASCHIUS Poeta Rofiochienfis Heroicum in mei gratiam concin- natum, fedneutrumfatisplacet; habes tamen hic utrumque, Crameri-

25 anum ipfius manu fcriptum, un^ cum Uteris, prout accepi ; neque enim defcribendi otium fuppetit; quod tamen, cum exemplum eius non ha-

2' beam, mihi || remitti velim. Habeo praeterea alia eiufmodi, inter quae efi quoddam ex orientali Frifia admodum prolixum; et cuduntur hinc inde adhuc plura in memoriam rei apud nos bene gefiae. Expedat au-

30 tem Germania avide tuum pro vicina fua refponfum. Expedo et ego commentaria illa, quae fcis, quibus mea per oportunitatem intertexam; ubi vero tua abfoluta fuerint, ea cum KRAGIO nofiro tacite commu- nica, ut et is ex rei tranfadlae hiftoria, quam pro maiori parte novit, fuam quoque interponat fententiam. Exemplum earum, quas TH AD-

35 Di^US H AGGi€:CIUS ante aUquot hebdomadas Praga mihi fcripfit, Domino Doc5lori NICOLAO KRAGIO iam antea mifi, qui procul dubio te eius reddidit participem. Sed et hifce diebus breves quafdam ab eodem THADD^^O denuo accepi, quarum hic habes defcriptum; paucioribus rem expedit, fiquidem dubitavit an hic eBem, an vero iter

40 Pragam verfus fufcepiBem; vides eos ferio meum adventum expetere

et expedare, atque ipfi Caefari me concernentia iam innotuiBe. Tu et

KRAGIUS confulite in medium, et aliorum quoque, quibus res meae

ferio et fincere cordi funt, fententiam tacite expifcemini. Ego nihil certi

10* concludere

76 EPISTOL.^ ASTRONOMIC^E

concludere poBum, antequam TEGNAGLIUS et MULiEUS ad me reverfi fuerint. Fuit hefierna die apud me Dominus Dodlor VITUS WINSHEMIUS a comitibus Oldenburgenfibus, ubi diBidij cuiufdam inter eos componendi cauBa adfuerat, iam primum reverfus; is inter alia de Dodlore BCEKELIO rettulit, ipfum urgere pecuniam || fibi pro 3«^ libris, quos accepifii, promiBam; a te vero fibi perfcriptum aiebat, ne pecuniam illam eidem BCEKELIO traderet, antequam omnes libros refiduos depromeret, quod ipfum praefiare aut noUe aut non poBe in- telligo, et praetendere tres vel quatuor faltem refiare, eofque non magni momenti, quique in ipfius non fint potefiate. Quaefivit igitur WINS- lo HEMIUS a me, quid iUi hac in re faciendum exifiimarem; fuafi, ut tuae voluntati morem gereret et fecum pecuniam refervaret, donec aher per omnia tuis defiderijs et fuae poUicitationi fatiffeciBet. At iUe excipiebat, fibi brevi Berlinum et in Mifniam eundum, BCEKELIUM vero tam diu pecunia carere noUe, imo ftomachabundum dixiBe, quod 15 maUet Ubros fuos recipere, quam diutius pecuniam ifiam expedlare. Statuimus itaque, ut Dominus Do(5lor VITUS in fua abfentia pecuni- am a te miBam aUeri fidedigno viro ex amicis fuis Hamburgi traderet, et fi interea refponfum a te reciperet (nam fe tibi hac de re fcripfiBe innuebat) fiUus ipfius, qui ifihic remanet, Uteras tuas aperiret, atque 20 fecundum earum contenta negotium hoc exequeretur. Tuum itaque eft mature, quid in his fieri vis, fignificare; G. tuo loco eBem, aut refii- tuerem iUi Ubros, fiquidem fic vuU, aut concederem iUi pecuniam iam antea addidlam, utut pauculos iUos Ubros procurare noUt aut forte nequeat, quo poBis ab ipfo Uberari ; efi enim paulo morofior, et infuper 25 (quod tamen cum muUis commune habet) yvvamoKQaxoviievoZy Im- peratrice eius nimis importuna exiftente. Cuius rei MUL^^US docu- mentum || dabit; ego nihilominus, quidquid hac in re fieri veUs, quan- 3^ tum in me eft, effedum dabo. Currum, quem promififti ante Pafcha, Pentecoftes etiam fefti, imo et lOHANNIS BAPTIST^^ tempora, fru- 30 ftratus eft, et Ucet Cimber fis, privilegioque gentis gaudeas, tamen te praeter caeterorum morem quidpiam Schanicae conftantiae habere, prae- fertim cum per coniugium in Schanum quodammodo tranfplanteris, exiftimarem potius, ideoque per incuriam quandam eorum, quibus hoc negotium mandafti, negledlum eBe. Sed fit quidquid veUt, noUm 35 tibi hac in parte uti etiam nuUa aUa gravis eBe; faUem fcire defidero, quid expecflandum fit vel fecus, ne fruftra aUum confieri procurem. De aedibus etiam meis Haffnienfibus quid fieri poBit vel non, a te cer- tior reddi aveo. lamque cum utraque tua SOPHIA, addita infuper tertia iUa quae et URANIA appeUatur, quam feUciBime vale; faluta 40 fratrem AXILLUM et aUos, fi quos mei ifthic tangat memoria. Deus vos omnes tueatur a malo. Dabantur Wandefburgo die 23. lunij Anni 98.

Tuus Tycho Brahe.

[E codice

NICOLAUS HEMMINGIUS AD TYCHONEM 27 lUN. 77

207'

10

15

20

25

t [E codice Vratislaviensi Bibl. urb. III R 243]

207 NOBILITATE, SAPIENTIA, PIETATE ET VIR-

TUTE PR^STANTISSIMO VIRO DOMINO TYCHONI BRAHE, DOMINO PATRONO ET AMICO VETERI 5 SUMMA OBSERVANTIA COLENDO.

LARISSIME vir ac frater in Domino dileae, CLAU-

DIUS MULERUS tuus domefticus tradidit mihi literas

tuas humaniBime fcriptas, ex quibus intelligo te memo-

rem eBe veteris noftrae confuetudinis atque amicitise, id

quod mihi pergratum et periucundum fuit. Rogo Deum

optim. max. ut te quam diutiBime fanum et incolumem

cum tota familid confervet. Etli autem per valetudinem non licet pro-

lixius fcribere, tamen animus meus, donec vixero, tibi adhaerebit fin-

cerus. Quod autem falutes me nomine MONAVIJ praeftantiBimi viri

HERMANNI etDANIELIS BUCRETIJ, eft mihi pergratum, precor-

que illis viciBim et animi et corporis conftantem valetudinem, et rogo

te clariBime vir, ut in tuis ad eos literis viciBim falutem dicas meo no-

mine. Porro quod MONAVIUS petat copiam quarundam literarum

PHILIPPI ad me fcriptarum, non poBum ipfius voto fatiffacere. Nam

et ipfae li^terae] perierunt et fuerunt fcriptae de privatis negotijs et po-

liticis non publicandis etc. Quare rogo, ut boni confulas, quod non

poBim in hac re tuae petitioni fatiffacere, alias promptiBimus ad omnia

praeftanda, quae tibi intellexero fore grata. Vale vir clariBime cum fa-

milia tua et domefticis omnibus. Deus te confervet, amen. Rofchildiae

27. lunij Anno 1598. NlCOLAUS Hemmingius,

manu propria.

30

35

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

NOBILITATE TAM INGENIJ QUAM GENE-

RIS VIRO INSIGNITER CLARO, DOMINO OLIGERO ROSEN- CRANTZIO DE ROSENHOLM, CONSANGVINEO AFFINI ET AMICO MEO INTEGERRIMO. S. P. TSI utrafque literas, utpote eas quas cum MULi^O mili, quafque poftea ad te fcripfi, defideratiBime mi OLIGERE, tibi redditas eBe non ambigam, atque ex ijs inter alia te cognoviBe, quae Praga a veteri meo amico THADD^^O mihi perfcripta funt, tamen cum ante paucos dies ab Amico illo meo Magdeburgenfi, quem fcis mihi fcribere

folitum

78 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

folitum eBe, nonnuUas acceperim, eadem de re quaedam agentes, ha- rum quoque exemplum tecum communicandum duxi, quo plenius intelligeres qualis lit Caefareae Ma^^^ erga me voluntas; praefertim cum ESCHILLO BILLEO noftro mihi nunc refpondendum lit ad quafdam hifce diebus mihi ab eo miBas, et quendam ex meis nunc Lubecae ha- 5 beam, qui has ad vos certo dirigat, oblata videlicet commoda aliqua oportunitate, interea dum alijs meis negotijs ifthic exequendis occu- patur. Velim autem, ut haec ipfa quae nunc fcribo mittoque, non nifi intimis noftris monftres; tute fatis nofti, quinamexijs fideles fint, licet et illi, uti fit, pauci ; nolui nomen eius, qui haec ad me fcripfit, fubiungi ; 10 fed tu et Dodlor NICOL AUS facile colligetis, quifnam fit ; folet is libere mihi fcribere, utut de facie ignotus ignoto; noUem itaque hafce eius literas alijs patere, potiBimum ob ea quae de Principe alias fatis noto fcribit. II Aut igitur haec admodum fecreta habe, aut Vulcano trade. l^ Quam facile mihi fit, Principis illius obiedlis refpondere, tute fatis nofti, 15 nam defertus deferui, ne ipfemet fpedlator eBem ruinae eorum, quae in Patria tam diu tantoque nixu molitus fum, quod tamen nec Regno nec Regi imputandum duco; authores fatis noti, utque adhuc famofiores reddantur, promeruere. Quod autem, mi OLIGERE, haec, quae nunc mitto, prioribus fuperaddam, ideo fadlum, quod ex te alijfque intimis 20 amicis oportunum fimul confilium capere velim, quid faciendum exi- fiimetis, ubi tale quid mihi oblatum fuerit. Intelligo exijs, qui loca illa norunt, eBe arcem fplendidam et amoenam, in quam ipfe Caefar folitus efi ante paucos annos animi caufa nonnunquam fecedere, quamque poft Pragenfem maximi facit, et circa quam venationem exercere con- 25 fuevit, dum his et fimilibus deledtaretur. Nunc enim intra duos veltres proximos annos faltem in arce Pragenfi eum fe continuiBe referunt. Ego quidem de feudo aliquo in Silefia, Moravia, Lufatia, aut alijs di- tionibus Caefari fubiedlis, obtinendo potius eBem foUicitus, quam ut in tam pompofo Bohemiae loco verfarer, fed obtemperandum efi Im- 30 peratoris clementi voluntati, quacunque tandem ratione mihi et meis benefacere velit, ita ut fiudijs etiam, quibus occupor, liberaliter pro- videatur, fiquidem Patria nofira hanc curam tam in-||confiderate poll- 2^ habuerit. Loquere de his fecreto cum ESCHILLO BILLEO nofiro, tum quoque KRAGIO communi amico, et quid confilij dederint, literis 35 fignifica, ahas vero haec, ubi praefertim minus fecurum fuerit, caela. FRANCISCUS TEGNAGLIUS meus necdum huc reverfus eft, fed fpero illum brevi feliciter affuturum. Cuperem etiam, ut MULi^US reditum acceleraret, neque enim de rebus meis, quomodo et quando quippiam agendum, omnino flatuere poBum, antequam hi duo redi- 40 erint. Interea tamen me, quoad datur, itineri accingo, omniaque Di- vinae providentiae committo, cui etiam te cum omnibus tuis com-

mendo.

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 28 lUN. 1598 79

mendo. Vale. Dabantur raptim Wandelburgo die 28. lunij Anno Do- mini 1598. Tuus Tycho BrahE,

manu propria. 5 POSTSCRIPTA.

POSTQUAM has ad te exaraBem, acceBit me huc WALTERI SCHOTI Hamburgenfis filius GABRIEL, a quo pannos Mater et tu emere foletis, et fe brevi Rofenholmium venturum aiebat. De curru quoque, quem mihi confieri procuras, retulit, Matrem tuam, cum ul-

10 timo ibi fuiBet, eum brevi paratum fore dixifie ; quare fe illum in navem ex Arhufia Lubecam fecum recepturum pollicitus efi, cumque de te ipfo percontarer, in Selandiam abijBe exifiimavit. Et infuper fe apud

2' fratrem meum AXILLUM fuiBe, atque ibi || percepiBe, quod ad nup- tias trium filiarum, quae requiruntur, indies adornet, inter quas et tuae

1 5 celebrabuntur , idque futurum fex abhinc hebdomadibus commemora- vit. Incidit itaque in mentem, me tibi Epithalamium quoddam promi- fiBe, quod cum tam cito ob alias occupationes, quibus varie difirahor, fieri vix queat, hoc faltem breve Epigramma, quod nunc ex tempore in buccam venit, hic fubiun(5lum habe. Deus author univerfi omnia

20 tibi in hoc coniugio ex voto profpera et falutaria largiatur. Tu autem, ne huius novellae SOPHIi^ amor, alterius et diu tibi excultae fophiae amorem labefadet, fed potius adaugeat atque confirmet, effice. Hoc

t opuSj hic labor, multos ea meta fefellit

EPIGRAMMA AD OLIGERUM ROSENCRANTZIUM 25 SPONSUM.

Tene OLIGERE etiam materno /auciat arcu

IUe levis toto qui volat orbe puer? Ifte puer csecus minimufque nec ardua curans Quem poteras alto defpicere ingenio. 30 Omniafed vincit, dices, cedamus amori

Indomito; fummos ftravit et ante viros. Eft (fateor) fortis; Mufse, Didinna, Minerva

Sunt tamen e quibus is nuUa Trophsea gerit. Intimus es Mufis, placet et Didinna, tibique \\ 3' Artibus exculto culta Minerva favet:

Attamen aut Arte aut Pharetra, qui vincere nullas

E tribus his potuit, te fuperavit amor. Scilicet ut tandem miro te falleret aftu, Mifcuit interfe nomina nominibus, 40 Proque alijs Sophijs Sophiam ut tibi protulit unam

Prse Sophia omni, unam, vidtus, amas Sophiam.

T. B.

[Ex

80 EPISTOLi^ ASTRONOMIC^

[Ex apographo in codice Monacensi Bibl. Univ. 693 in 2°]

FRANCISCUS TENGNAGEL AD

TYCHONEM BRAHE.

S. P. 129'

OBILISSIME et praeftantiBime Domine TYCHO. Re- 5 bus M^ T^ ex animi fententia confedlis, officij mei eBe ratus fum (fiquidem incertus fim, utrum priores meae raptim Coloniae ad te exaratae tibi redditae fint nec ne) particulatim nonnuUa et fufius referre, cum tunc otium llfingula attingendi mihi non fuppeteret, omiBis tamen 10 nunc ingratis, quae in itinere mihi evenerunt, fiquidem illibenter talia te audire norim. Aquifgranum cum appuHBem relida 3 die lunij Colo- nia, ibi SereniBimum Principem Elec5loremColonienfem ERNESTUM iam itineri Leodium verfus, quod pofiero die ingreBus efi, accindlum reperi. Qui quamprimum de eo, quod ciun literis tuis adeBem, inaudi- 15 vit, confefiim me accerfitum humaniBime compellavit, gratiBimum fibi munus M^ T® literarium fignificans, et daturum fe operam, ut M^ T^ reipfa fe infignem perfonae fuae et rei Allronomicae fautorem comperiat. Quem fuum affedum iam pridem antea conceptum, in pofierum etiam magis magifque fe declaraturum poUicebatur. Interim velle fe, ut Leo- 20 diiun curru fuo proprio me conferam. Omnem enim fere fe eo comita- tum un^ tranllaturum, et rebus fuis intra triduum in Limburgenfi pro- pinquo Ducatu expeditis adutum fubfequuturum. Id quod et facSum efi. Ibi fingulis fere diebus in Cameram ad fecretum R"^^ eius Cel"^^ coUoquium per aliquot nonnunquam integras horas vocatus fui, hu- 25 maniBime exceptus, tandem etiam (quod tam fubito ob innumeras, quibus Leodij quotidie difiringeretur occupationes, fieri non poBe pro- lixe excufavit) liberaliBime dimiBus, donata mihi aurea fua effigie, un^ cum equo, quem centum et viginti Coronatis a Magifiro Palatij fui coemerat. Quae vero R"^® eius Cel^^ de negotijs M* T* in fcriptis tra- 30 didi, et fimul oretenus expofui, fumma cum voluptate legit et audivit, Danos rem fe indignam in eo, quod M^^ T^"^ non in eo (uti decuit) precio habuerint, atque tam inconfiderate dimiferint, vel potius ami- ferint, magno fuo opprobrio commifiBe perhibens vix uUa aetate apud cordatos et intelligentes expiandam. Et aiebat infuper, eorum officij 35 fuiBe fponte fua omni conatu in hoc eniti, quo te beneficijs atque offi- cijs liberaliter praefiitis apud fe in Regis et Regni honorem retinerent, tantum abefi, ut tuae abitioni, velut inaudierat, caufas tam evidentes et intolerabiles praebere, atque voluntatem et decretum Optimi Regis FRIDERICI poft fata refcindere, Senatorumque omnium literas tibi 40 (prout compertum habebat) in membrana fiatim ab obitu FRIDERICI

Regis

FRANC. TENGNAGEL AD TYCHONEM 6 lUL. 1598 81

Regis conceBas exauthorare ipfis fas eBet; cumque me femel interro- gafiet, in quantam pecuniae fummam excrefcere poBent, G. computaren- tur omnia, quae a Rege FRIDERICO et Senatu Regni ad Aftronomiae 129^ infiau-||rationem M^T^conceBa erant, me certo illud dicere non poBe 5 referente, tantum tamen M*T* fuppetijBe, ut omnes e quibufcumque tandem oris adventantes, Reges, Principes, eorundem Legatos, Doc- tores, Studiofos, et cuiufvis ordinis homines fplendide femper et muni- fice tradl^rit, praeterquam quod tot et tantos fumptus in Aftronomiae redintegrationem, quales nemo anto ipfum, erogaBet, et alias copiofam

10 aleret familiam. An vero beneficijs Regijs, an etiam pro parte proprijs bonis haereditarijs, illos haberet reditus, mihi non fatis confiare: Exi- Ilimare tamen fummam eorum, quae ex Regno quotannis habebat, quatuor thalerorum millia mea opinione non multum exceBiBe, mox Rma eius Cel^o in haec formalia verba prorupit: Was? Solte man ein

15 Solchen Man vmb fo ein geringes geldt aufi dem Land ziehenn laffen. Schande ift es. Ein Herr ver/pielt mehr aufeinen abendt. Coldt bekompt man alzeitt aber folche leutte nicht alzeitt. Sed quandoquidem ita iam evenerit, quocunque tandem Danorum fato et ofcitantia, ut in Germaniam veniens M^ T^ fibi propior reddita fit,

20 magnopere fe ea de caufa laetari, et avide hanc commoditatem in po- fierum arrepturum. Placere fibi, quod nulli Principi Germaniae, aut Regioni exterae fuam operam addicere velit, antequam de Impera- toriae Maiefiatis clementiBimae voluntate erga fe et ea quae tradlat ftu- dia, certo confiaret. Et omnino cenfuit, hanc Regiam artem Imperatori,

25 tanquam praecipuo Europae capiti, omnium primo offerendam eBe, ac neutiquam fe ambigere, imo multa depofiturum, Caefaream Maie- fiatem pro eo quo eBet erga omnes liberales difciplinas, inprimis vero Mathematica et inter haec Afironomica fiudia fingulari favore et amore, ^am xam libeutiBimo animo excepturam, munifice cum familia et toto

30 apparatu Aftronomico fufientaturam, nec commiBuram, ut M^"* T^°^ migrationis huius e Dania unquam poeniteat. Qua etiam de re fe non faltem commendatitias, fed pariter congratulatorias ad Imperatoriam Maiefiatem daturum, tum quoque intimo eius Secretario B ARVITIO, de quo ipfe bene meritus eBet, quique illi aliquo modo obfiridlus, un^

35 fcripturum. Et fi praeter omnem fuam opinionem Caef^ Maiefias Afiro- nomica fiudia in totius Imperij nunquam intermoriturum honorem et decus confervare et fufientare ab alijs forte diBuafus gravaretur (quod tamen ipfam fponte fua non admiBuram certe fciret) multos fore, qui hanc gloriam fibi et fuis ditionibus accedere fummopere defiderent,

40 nec eam occafionem negligant. Imo fe ipfum fuis impenfis id praefii-

turum, nec uUis nifi foli Imperatori, cui hic honor primum debetur,

hac in parte ceBurum. Haec et plura eiufcemodi diverfis temporibus

11 ad

82 EPISTOLi^ ASTRONOMICE

ad me dixit, quae referre nimis nunc prolixum foret. Latius D. V. de his coram. Unicum tamen praeterire non poBum, quod mihi difceBuro confirmationis eorum omnium loco fub ipfum valedidlionis tempus inculcavit; ferme his for-||malibus verbis: Saget dem guttenn ehr- 130« lichenn Mann viel guts von meinet wegenn, und das ich hernacher 5 al/o bey ihm handeln werde, als wan er mein leiblicher bruder wehr, undichihn vonjugendt aufgekant hette^deffen erjichgentz- lichenn zu mir verfehenn foU. Saget ihm auch daneben alles was ihrfonjlenn von mir gehoret habt, und bitetihn das ermirfeinenn zuftandt zuefchreibe, fo offt ihm gelegenheit vorfelt, Wan ich vor- 10 mercke, das er bey Hamburg etwas verziehenn wirdt, ehe er zur Kay. Ma. ziehet, bin ich willens einenn von meinenn nobiUbus, deme ich in pyronomicis exercitijs vertraue, zuihm abzufertigenn, von diefem und anderem meinetwegenn mit ihm zu conferiren. Undfo baldt ich, ob Gott will, zu ihrKay. Mt komme, will ich ihm 15 TYCHONEM, wo er alda in des Kaifers gebiet anzutreffen, be- fuchenn undweiter mit ihm kuntfchaft machenn. Nam plane nihil dubitavit, fe aUcubi in Imperatoriae Ma^^^ ditionibus te reperturum. Sicque me clementer et liberaliter (uti prius innui) dimifit. Pericula et damna, quae in hoc itinere perpeCus fum, quaeque in prioribus meis 20 aliquatenus attigi, hic utpote ingrata, non lubet iterare.

Venio nunc ad Holandos, ad quos in Patria aliquantifper moratus me contuli, quo commoditatem promptiorem et tutiorem redeundi nancifcerer. Ibi cum Hagam, ubi iuris fuprema efi adminiftratio, quam vel in tranfcurfu cognofcere avebam, perveniBem, IUufiriBimus Prin- 25 ceps MAURITIUS, qui M^"^ T^"^ novit et magni facit, benignum et clementiBimum fe mihi exhibuit. Cui libros quofdam M* T® fecreto ofiendi. Quos cum illi apprime arridere viderem, eos confulto ipfi tan- quam ex tua voluntate dono dedi, atque illud infcripfi. Qui fane nihil [magis] in votis habuit, quam te in Hollandia novas Uraniae fedes 30 figere et fiabilire, feque id Ordinibus fedulo propofiturum, modo de tua voluntate certior redderetur, aiebat. Neque enim ambigere, quin et Ordinibus hoc perplaciturum fit. Exifiimavit etiam, non reperturam Mam 'Tam uUum locum Geuio et fiudijs fuis aptiorem. Quod ut ad M^"* Tam fQo nomine cum infigni animi fui et amicitiae declaratione, donec 35 ipfemet ifiic comparuero, perfcriberem, iuBit, et has quoque inclufas ad eam primo quoque tempore mittendas dedit. Neque tantum ab IllufiriBimo Principe hoc ipfius et Ordinum notum percepi; fed et lO- HANNE BARNEFELDIO, qui nomine quidem Advocatus fupremus, fed reipfa quafi Comes ceu Regulus efi Hollandiae. Nam ab eius nutu 40 et voluntate ferme pendent omnia. Cumque et ipfum non minus quam MAURITIUM (qui brevibus ob innumeras fuas occupationes M^ T*

gratias,

FRANC. TENGNAGEL AD TYCHONEM 6 lUL. 1598 83

gratias, pro libris adlis, refcripfit, particularia ut M^ T* oretenus ex- ponerem iubens) in noftras partes inclinare animadverterem atque te eo accerfendum et benigne tradlandum cenfere, fubiunxi, me de tua voluntate hac in parte nihil certi referre poBe, liquidem intellexerim,

5 te Imperatoriae Maieftati omnium primo tua fludia demiCe offerre de- creviBe, tunc ille mox obmutuit et nihil ampHus hac de re ingeBit, fed quali aho decUnans orationem, aiebat, fe eBe in procindu itineris Ang- lici, ubi legatum adlurus eBet nomine Ordinum. Ideoque nunc pluri- bus mecum loqui non poBe. Ubi reverfus fuerit, fique res ita poftularit,

10 et de tua voluntate fibi quidpiam conftiterit, hoc negotium fe apud

Ordines peradurum. Inaudivi etiam in Hollandia, Angham magno

tui teneri defiderio, quod et ad te perfcriptum eBe quidam referebat:

130^ verene an falfo, me fugit. Sed||tu redlius difpicies, quid tibi faciendum

fit. Praevides enim quantis tumuftibus Regnum illud obnoxium fit, quae

15 tunc primum ghfcent, ubi Regina ferme decrepita fatis conceBerit. Ha- bes, fi fic luberet, Scotiae Regem in magna iUa Britannica Infula, non faltem affinitate Danis coniundliBimum, fed et tui amantiBimum, vel ex ea confuetudine, quae vobis interceBit, ex quo illum cum nobiU fuo Comitatu te in tua Infula invifentem magnifice excepifti, deque rebus

20 eruditis (uti eft Princeps dodus) cum eo affatim contulifti.

Haec M® T®, donec ipfemet Wandelburgi me ftitero, praefignificanda habui, quantum nunc inter peregrinandum licuit, ut, quid in pofterum fibi faciendum fit, eo citius et recflius ftatuat. Vale vir nobiliBime et prae- ftantiBime, ac me propediem expeda. Amftelodamo die 6. luhj Ao. 1598.

25 M^ T® perpetuo devindlus

Franciscus G. Tengnagel, manu propria.

[Ex apographo in codice Monacensi Bibl. Univ. 693 in 2°; cf. apographum in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

30 lOSEPHUS SCALIGER AD TYCHONEM

BRAHE. 135«^ S. P.

ISCESSUS tuus ex Dania, Vir generofiBime, ut nobis

acerbiBimus fuit, ita ancipites animi nos femper habuit,

^5 l^ Bi^Q Bl quem locum fortunis tuis dehgeres. Ubi enim iUae fitae

forent, ibi et animo tuo et ferijs fiudijs tuis ahquid quietis

partum iri confidebamus, idque eo impenfius optaba-

mus, quo propenfior nofira in te femper fuiBet voluntas ;

itaque cum primum accepiCem, te Rofiochij fubfediBe, non mediocriter

40 me confolabar, quod ex eo, quod vicinum Danise tuae locum optaBes,

II* te

84 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

te cito in patriam rediturum ominabamur. At vero non prius te Rofto- chium commigraBe renuntiatum, quam ex alijs accepimus, te iam inde pedem extuHBe. Ab eo tempore fruftra femper quaefivimus de ftatu rerum tuarum ac de fedibus, quas tibi conflituiBes. Denique ni- hil certi ad nos de te ferebatur praeter infelicitatem patriae tuae, quae 5 te carere poBet. Quare incerta animi mei de ftatu rerum tuarum fen- tentia non paBa eft me officio illo erga te fungi, quod tu prior occupalli. Tellis eft mei confilij iuvenis quidam Mathematicus, qui hic agit et in t veftris domellicis fe fuiBe profitetur. Ab eo primum ante aliquot dies te in Arce Ranzoviana degere refcivi et redle fe curaturum, fi quid ad 10 te literarum vellem. Id meditantem oppreBit me adventus Nobilis ado- lelcentis, FRANCISCI TEGNAGLIJ domefiici veftri, qui tuas plenas amoris, humanitatis, eruditionis mihi attulit, ut nondum conftituerim, utrum mihi gratuler de tuis illis humaniBimis literis, an doleam hoc officium a te praereptum fuiBe. 15

Quod de meo opere de emendatione temporum aliter iudicas ac imperiti, quanquam in eo agnofco amorem tuum in me, tamen ex- primet confeBionem ab illis, me non operam lufiBe, vel eo nomine, quod tanto Viro mea placuerint, praefertim (piX.aX,T]^eaTdtcp et harum rerum intelligentiBimo. Invidia neque nunc primum neque primi af- 20 flati fumus, cui opportunum fe facit, quifquis aliquid fupra captum plebeculae facit. Livore ab huiufmodi perfiringi, eft laborum fuorum fru(5lum percipere. Si fcirent, quantum addant gloriae nollrae impor- tunitate fua, cautius agerent, quam agunt. Ego horum neminem vidi, nifi imperitiBimum, et quod pluris ell, nequiBimum. Quicquid fcribunt, 25 id vero chartae detrimento efi, non exifiimationis nofirae. De fimiolo Heydelbergenfi, quem trophaea MILTIADIS non finunt dormire, mi- nus mirarer, H THEMISTOCLES eBe poBet. Sed imitari bonos aliorum t hominum efi, non fiercoreorum et barbarorum et ab omni morum hu- manitate remotiBimorum. Sed quid mirer, cum inveniat fecutores et 30 admiratores? e^qev aXoKac,xb jtwjia. Quid in literis praefiiterimus, non efi pudoris nofiri dicere. Hoc unum ingenue profitemur, neminem vi- vere, qui plures ad infaniam fcriptis fuis adegerit. Sed, ut fit, non unius generis homines funt. Alij a nobis difcunt et diBimulant, ne nobis ali- quid acceptum ferant. Alij paiam carpunt, et tamen nihil illis tam aegre 35 eft, quam quod illorum audlores non fint, propter quae tam hofiili animo nos petunt. Sed quid de hac faece generis humani te morer? igitur de illo opere nofiro, quod inftitueram dicere, fateor me plus laboris, quam induAriae illo contuHBe. Vix enim aliter mihi perfuadere poBum, et nobifcum praeclare agi putamus, El fludiofiores quam dodiores habe- 40 mur. Moneo autem me hominem imbeciUis ingenij non potuiBe tan- tam telam percurrere, ut non aHquando humanitus dormitarim, cum

aliud

lOSEPHUS SCALIGER AD TYCHONEM 9 lUL. 1598 85

aliud pro alio contra animi noftri fententiam nobis excidit: quorum partem in Erratis correximus, partim imprudentes omilimus, quale illud, ))Saturnum in annuo motu duodecimam partem uniusgradus efficerefi, quum vellemus dicere duodecim gradus, de quo et fimilibus 5t poBum iurare fand^e: f| xeiQ (3e|3X.'n>cev, f| 8e (pQf|v djtoowojtoe. Quare, vir generofiBime et dod^iBime, eiufmodi 7taQ0Qd\iara potius quam d^iaQtfj- 135- \iata, qualia multa in EUDOXO || divinus HIPPARCHUS civiliter ex- cufat, et quae ingenui Ledlores emendare, non exagitare debent, tuum quoque ell aut djtQoaxojtco^ wal dTtTaiOTcoe praeterire, aut, G. per gravi-

10 ores tuas occupationes tibi licet, corrigere. At illa parva did:u menda retrimentis ifiis funt argumenta novse foeturae librorum. Quod Sep- tembrem vocamus, quem modo Odobrem, et feriam quartam, quam modo tertiam dixeramus, hoc typographias excalfacit. Barbaria et im- pudentia invenit ibi quod agat. Divinae aequinodiorum obfervationes

15 tuae locum invenerunt in calce librorum noftrorum, non utique quem debebant, fed quem potuerunt. Non enim prius illas acceperamus. Et tamen ibi funt a nobis collocatae, ubi convenientiBime cum Hippar- cheis conferri poBunt. Sane illud continuiun quinquennium omnium prifcarum obfervationum dignitatem et fidem elevat, cum tuae fibi con-

20 fient, Hipparcheae quadrante diei plus aut minus diflent, quod quidem illa aequinodlia valde fufpecf^a nobis facit. Nos ex feptem illud delegi- mus, quod ab autore dHQLpeoTaTov vocatur: quemadmodum et anni forma ALFONSINI GELALi^i^quanquamelegantiBimae nobis prae-

t lata efi. Tuus annus Coelefiis pauxillo minor GELALiEO. PTOLE-

25 MJEl vero obfervationes tam nobis falfas eBe confiat, quam multa alia

t apud illum fcriptorem eximium. Ecce anno 886 NabonaBari, Phar- muthi IX, feria prima, Februarij 23, Chrifii 139, Sol, inquit, erat aKQi^ibc, in 3° 30' Pifcium. At in meridie prima Thoth primi, Sol erat anQi^cbg

t in 3° 20' Pifcium, eodem tefie, nempe 26 Februarij. Ergo in 886 annis

30 7tQor\Yr\ai(^ tridui tantum fadta fuerit. Quid abfurdius? Haec et plura dTOJtfjjiaTa diligenter in PTOLEM^O annotavimus. Quare lubricae funt eius obfervationes et male illis fiditur. Itaque non miror, fi in 285 annis, tot fcilicet, quot inter illius et HIPPARCHI obfervationes inter- funt, unius diei progreBionem aequinodia tantum feciBe dicit, utpote

35tqui fibi perfuafiBet in 300 annis id fieri. Itaque hinc illae lacrimae. A prima meridie NabonaBari ad aequinodha ab fe obfervata, funt fere anni noningenti, et proinde triduum tantummodo aequinodlia el^ Td TtQOT^yov^ieva promota eBe, quare omnes loci Solis ab eo notati ab hac haerefi pendent, et propterea falfi. Neque hac fine fiat eius fententia.

40 Si 23. Februarij eft 3° 30' Pifcium, ergo aequinodium in 23. Martij, quia anno fequenti ita obfervarat. Ergo ab hac Epocha aequinodlij verni retro proportione 300 annorum addet diebus lulianis, ut locum

Solis

86 EPISTOLi^ ASTRONOMICi4E

Solis defignet, quod facit in omnibus eclipfibus veteribus. Quare qui fequitur illas Epochas Solis, fciat fe 300 annorum TtQot^yriCEiz fequi. Arabes, qui mentem et confilium PTOLEMi^I non animadverterunt, ex illis aequinodlialibus PTOLEMi^I obfervationibus ^.oQ^oX-DHeiov illud Trepidationis pepererunt, ut ex praegreCione aequinod^iorum ni- 5 hilo monfirofior motus odlavae Sphaerae el^ xa ejtojieva natus eft. Ne- que enim ideo ullus motus Trepidationis aBignandus, quod PTOLE- MJEO Inftrumenta fua impofuerunt; neque Sphaeram odlavam ab occidente in orientem ideo promoveri putandum, quod pundla aequi- nodlialia in Ecliptica in antecedentia promoventur. Circuli enim aequi- 10 nodliales ad illa defcribuntur. Pund^a vero mobiUa funt, ergo et ipfi circuH ad ea defcripti funt mobiles, et confequenter polus aequinod^ialis mobilis. Itaque tempore HIPPARCHI polus aequinodlialis aberat a cauda Cynofurae gr. 12 24'. Hodie minus difiat, quam tribus gradibus. Et tamen omnes putant polum mundi eBe non aequinodlialis circuli, 15 et quidem HIPPARCHUS primus huius eximiae rei obfervator in ea haerefi fuit. At error eft, neque unquam circulus ardlicus uUius loci parallelus fuit Tropicis aut aequinodliaU. Circuli ardlici et antardlici polus idem eft cum polo mundi. Circuli aequinodlialis polus variat, ut diximus. Hadlenus igitur nunquam polus aequinodtialis fuit polus 20 mundi; fed fore aliquando, fidem facit acceBus propior ad Cynofurae caudam, five ea efi polus mundi, five aliud pundlum non longe ab ea remotum. Quid tui iudicij fit, quando illi duo poli convenerint, libenter audiverim. Nam magna res efi. Item velim ex te fcire an naxdxQ^r^Gic, illa et confufio poli aequinodlialis cum polo mundi aliquem errorem 25 invexerit in coUocatione Afierifmorum in Sphaera folida. Multa enim || in illis defidero et HIPPARCHUM oftendemus ea re deceptum. Edi- 136« turi fumus in calce MANILIJ nofiri aureolum libellum PTOLEM^^I adhuc dveH8oTov JteQl a7ikav(bv doteQcav, in quo per fingulos dies anni Adliaci et luliani, quae fiella matutino aut vefpertino oriatur occidatve 30 in quinque Climatibus, diligentiBime defignatur. Sed recentiores Afie- t rifmorum Afirothefiae valde illis repugnant, neque bene cum illis pari- ant tabulae diredlionum praeclari Artificis REINHOLDI. Nos omnes omnium Afterifmorum Hipparcheas obfervationes accuratiBime col- ledlas in fuos dies lulianos digeBimus, in quibus perfedtiBimus ille arti- 35 fex notat, quae prima fiella cuiufque Afierifmi, quaeve ultima oriatur aut occidat, et cum qua parte Eclipticae. Deprehendimus male illi cum PTOLEMi^O convenire, in qua Hte componenda, tuo, Vir clariBime, aut nullo auxilio opus efi. Vix tandem vanitas anni fiderei autor e THE- BITHIO nobis comperta efi; qui fcimus eadem die luliana eandem 40 Ilellam femper oriri vefpertino et occidere matutino, quod vere doce- bat nos i^gyptiorum fententia, quae femper eodem tempore luHano

Caniculam

lOSEPHUS SCALIGER AD TYCHONEM 9 lUL. 1598 87

Caniculam oriri fcifcit. Quod verum eft. Nos tamen illi commentitio anno Sidereo afcenfionem accommodavimus, ut et nQor^yr^aei iatwiE- Qivfi unius gradus per 70 annos, cuius opinionis aucSor COPERNI- CUS, PTOLEMi^US obfervat unum gradum promotionem fieri in

5 centum annis. Ego vereor, ne in pluribus. Sed tu haec meUus, a quo et aHa expedlamus. Nam nos homunciones procul fpedamus, et intra vefiibula facrarij confiftimus, quia nondum ejtojtTaifumus, neque fpes unquam fore. Itaque fufficit nobis fummorum virorum vefiigia ad- orare, quorum tu Princeps, qui tafia diu obfervafii. Nos vero vobis

10 tantum a labore adeBe poBumus, quantum a peritia nobis defumus. Itaque quod fedulitas nofira nos docuit, id non pigebit in medium pro- ferre. Aio igitur tempore HESIODI Ardurum vefpertino oriri foUtum

t in Boeotia et Attica VIII. die Martij luliani, eademque die in eodem tracSlu ortum illum obfervatum a METONE et EUCTEMONE, et

15 pofiremo notatum faeculo PTOLEM^^I. Hoc confirmat fententiam nofiram de confutatione anni fiderei, et i^gyptiorum fcitum, qui an-' num, quem lulianum nos vocamus, «'uvi^cov vocabant, quod per plus, quam mille quingentos annos Caniculam femper eodem anni luliani die oriri prodiderunt. Haec obfervatio, ut fpero, tibi ingrata non erit.

20 Magnam a nobis inibitis gratiam, fi paucularum fiellarum, quae pro- piores fint EcHpticae, ut BafiHfci et jtQ6jto8oQ tcov At8i3^(ov obferva- tiones veftras nobis communicare libuerit cum latitudinibus, longitu- dinibus et die luHana. FortaCe non infeliciter cum illis Hipparcheis et Ptolemaicis conferentur . Annum coeleftem verum a te prodi unico poBe

25 certo fcimus, a quo plura in Aftrologia quotidie expedlamus. Quam ineptus et imperitus fuit audlor Anni Pontificij, non dico nunc. Magis miror, tot millia hominum errores non deprehendiBe. Sed te mora- mur. Vale, Vir PraeftantiBime. Lugduni Batavorum VII. Eid. Quintiles luHanas, CIO. ID. XC VIII.

30 Tibi devotiBimus et tuae

amplitudinis ftudiofiBimus

lOSEPHUS SCALIGER.

[Ex

88 EPISTOLi^ ASTRONOMICi^

[Ex apographo in Archivo Regni Daniae: Diplomatario Langebekii]

TAM ANTIQUyE PROSAPI.^ QUAM PRO- lov

PRIA VIRTUTE INPRIMIS NOBILI ET ERUDITIONE SIMUL SOLIDA CLARO VIRO DOMINO OLIGERO ROSi^-

KRANTZIO DE ROSENHOLM, CONSANG- 5

VINEO, AFFINI ET AMICO INTEGERRIMO.

S. P. l'

UAS ante difceBum tuum ex ultimis Comitijs Hafnien- fibus deproperafii, defideratiBime mi OLIGERE, Con- lo fangvinee, Affinis, et (quod plus reputo) Amice integer- rime, his ipfis diebus ob moras, quas ifihic nedlebat MU- LIUS, pridie accepi. Erantque utut feflinanter fcriptae, et ad fingula, quae expedabam, propter otij penuriam non refpondentes, admodum gratae. Quod Uterae Eledloris et Eledto- 15 riBae Brandenburgenfis Regi et Reginae oblatae non fint, parum moror. Neque enim ob [id] eas mifi, quod magnopere cuperem, ut exhiberen- tur. Ideoque (uti fcis) liberum id tibi reliqui. Scio eas fcatere [poHtic[if]- mis et aulicifmis], || uti fit apud tales homines. AUene det var ander- 1 ^ ledes lovet; naar jeg feer til, da coUuderer de begge /CancelerJ 20 med hverandre, for den eene ravn piller ikke eyet ud paa den anden: quamvis aherum magis integrum et fincerum duxerim, quam t vefirum iftum NICOLAI MACHIAVELLI Neophitum, qui adhuc quotidie difcit a fuo [praeceptore contiguo]. Nec tamen id quod tu in- finuas, inde inferri poBe, fi traditae fuiBent literae, exiftimarim. Nam 25 conditio mea nullatenus ifihic defletur. Et cur hoc, cum ego ipfe hanc praetulerim et etiamnum praeferam priori? Neque commutarem, 0121 man end/kient \\ vilde give mig Penge til, fom naar man bytter. t2«- Nec ulUs modis reditum captavi per literas illas, utut tam vefiratibus quam mihi invifum, plus tamen forte mihi quam iUis. Ideoque folH- 30 cite excepi apud Principem hunc urgentem, ne tale quid verbo fcrip- tove moveret. Neque eae, quas Bramfiedij iUi obtuU, quarum exemplar (ni faUor) habes, tale quid prae fe ferunt. Recompenfationem folum- modo expenfarum moderate requirebam, fuo forte tempore vaUdius. Videbo, quomodo literae iUae fuis refiituantur autoribus, modo id citra 35 offenfam per aUqualem excufationem fieri queat, vel (^ mavis) || prae- 2" textum. Quod autem Regi Ubros deftinatos non tradideris, nec tuum nec aUorum probo confilium. MaluiBem enim certis de caufis mature exhibitos, quam retentos. Neque tamen fufpicor, te tenacitate quadam, et amore mei atque Ubrorum eos pro te ipfo fervare voluiBe, ne forte 40 aemuU nofiri et malevoli ad fe [dono Regis] reciperent. An [Regi] placi-

turi

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 10 AUG. 1598 89

turi lint nec ne, fufque deque fero. Nec fane ob id illi communicandos cenfeo, quod fic ipfius gratiam aucupari cupiam; cum fat fciam, ne quidem gratiori munere aliquo aut quovis officio ob eos, quibus magis aufcultat, id impetrari poBe (quod et cordate fero) vel literae meae Ro-

3«^ ftochio fcriptae cum fuo refponfo (necdum || uti pollicebaris, critizatae) fatis fuperque tefiatum relinquunt. Nec fi[c] intempefiive [fupplex] fio, cum nihil petam, nihil deprecer, nihil fupplicem, fed potius labores meos quos [ille] cum fuis afpernatus efi, me Caefari nunc dedicare, aliumque atque adeo fummum Imperij caput pro fiudiorum meorum

10 Maecenate quaerere, pofihabitis invidentibus et detredtantibus [Danis] ofiendo ofientoque, ut hoc potius (fi quid foret infimulandum) culpae imputari poBet, quam quod nimis me demitterem. Tu itaque, mi OLI- GERE, omnino libros [Regi] trade in manus, five [volenti] five [repug- nanti], aut G. id tibi commodum non fuerit, fac ut per aliquem alium

3^ meorum, aut etiam [RAMELIUM] id fiat; ita tamen, || ut per quofcun- que five temet ipfum vel alios Regi porrigantur, tibi, fiquidem Rex (uti fcio) talibus [imo nullis (quod dolendum)] libris deledatur, cedant. Invenies facile rationem. Quod et antea, cum mecum hic eBes, prae- monui. Sin [Rex] ipfemet (quod [miraculi] loco duxerim) eos retinere

20 voluerit, aut etiam praeter omnem nofiram praevifionem et amolitio- nem in aliorum, quorum quam minime vellemus, potefiatem devene- rint, id ferendum erit. Habeant, quod tacite fufpiciant atque admiren- tur, quodque capere aut imitari non poBint, palam vero contra con^ fcientiam (uti folent) rodant, extenuent, invertant et cavillentur. Id

4"^ populus curat fcilicet. Faxo autem, || B. res ita ceciderit, ut tu nova, etiam pi(5!a et ornata obtineas exemplaria, quibus hanc iaduram leves, praefixis etiam carminibus, fed in te diredis, qualia nuper, dum Duci lOHANNI ADOLPHO hoslibrosdonomitterem, praepofueram, quo- rum tenorem in adiunda fcheda habes. Liber de Stellis erat in charta,

30 non membrana fcriptus. Et hunc Duci ULD ARICO MegapoUtano non conceBi, cum alterum nuper antepofitis etiam fuis carminibus dono mitterem. Quanti utrunque fecerit, quam comiter et benigne TENG- NAGLIUM meum exceperit, quam gratus erga me fuerit, atque in

4^ pofterum e6e velit, et quam clementi || denique favore me profequatur

35 Ser"^"s Eledlor Colonienfis, ex ijs, quae ad CRAGIUM nofirum fcripfi, cognofces, et aliquatenus etiam ex adiundlis literarum exemplis, quae cum CRAGIO quoque communices, praefertim quae antea non habet, velim, ut et ille nofira tibi. Quae enim alteri vefirum fcribo mittoque, utrique fcribo et mitto pauculis differentibus. Exemplum fcripti ifiius

40 famofi apud CRAGIUM videbis, quale mihi Helmfiadio miBum eft.

Addidit quidam ex meis fiudiofis annotationes marginales, ubi prae-

cipue fit mei honorifica mentio, ne diu tam memorabilia loca quae-

12 renda

90 EPISTOLyE ASTRONOMICiE

renda forent. Egregius fane liber, qui a ProfeBoribus Hafnienlibus tanto applaufu, licet tacito || murmure inter eos fufurrato excipiatur. 5«^ Gaudent monftris monftrofa ingenia et prava pravis. Oftendet tibi didus noHer communis fecreto literas quafdam a [lOANNE STUG- GIO lOANNI] Omnivendae, vel potius Ardelioni ex compolito fcriptas 5 adinftar Beinenkorf, ut ille et ij, quibus hoc fcurrile fcriptum magni t et grati muneris inllar congratulatus ell, libi lic aBenfum et laudem praeberi fruftra laetentur; autlifucum capiunt, fciant alios fcire, quam parum veri bonique illi fciant vel fapiant, quamque infulli invidi et malevoli lint cenfores, quodque nos eos clam fe titillantes et conri- 10 dentes palam pungamus et rideamus, imo ex alto defpiciamus. || Li- 5^ brum autem hunc, qui mea Elogia depraedicat et ebuccinat, mihi per hunc ipfum nuncium remitti volo. NuUum enim aliud habeo exem- plar. Ubi plura nadus fuero, vobis et alijs communicabo. Eroque ad- huc facilior, quam inftitor ille vefter librorum. Nam gratis dabo et 15 aperte faciam, quod is fubdole et tedle. Ephemerides iftae novae ex no- vis (li Dijs placet) Tabulis fupputatae ne quidem apud Germanos fidem merentur, quam autor in Praefatione venditat, nedum apud [vos Da- nos], qui terrena potius quam Coelellia curatis. Heu tam averfus Equos t vellris Sol iungit ab oris. In Septentrione enim femper habitavit || bar- 6«^ baries. Et verendum, ut ne nunc quidem fatis extirpata lit, aut poH- liminio redeat, contemptis ingenuis et humanioribus literis un^ cum virtutis integritate. Quod Cognatus meus [LINDENOVIUS], ea quae ipfemet non invite, antequam diliungeremur, promilit, nunc conce- dere tergiverfetur, licet tunc aeque erat in Politicis prudens atque nunc, 25 non miror. Cimber enim elt, cur non Cimbrizet et nippizet? Quamvis (ut dicam quod res ell) parum curem, live communicet, live non. Poti- oribus enim intentus fum, quam ut talibus Mundanae fcenae frivolis nugis immorer. Volebam faltem memoriae et rei || bene geftae caufa 6^ hanc hiftoriolam penes me habere, att man kunde Ise/e den/om et 30 Eventyr om Afftenen, Scriplit is ad me, et quod in diverlis locis haere- t ret haec confabulatio, non mitti excufavit. Tum quoque de Comoedia, quae ifthic a perfonato Anglo introdudla eft, quodque ferme in Tra- goediam verfa fuerit, indicavit. Kan /kee den fgammelej pater con- fcriptus lader ikke af, furijs lic impellentibus, etiam in defundlum 35 faevire, ferend han flaar op igien oggierjertegn. Mones, et quidem rede, ut circumfpede in quibufdam agam. Quod et facio, faciamque. Imo plus taceo, diBimuloque || in tantis iniurij s, tamque fallis obiedioni- 7 «• bus, quam forte opus eBet. Sed ferviendum eft tempori et loco. Quod differtur, non aufertur. Sunt Regibus, fateor, longae manus. At Philo- 40 fophis et veritatem tuentibus adhuc longiores et fortiores. Nam ipfo- t rum Imperia et lurifdidliones etiam ultra fata mortalium fe extendunt.

Caetera

TYCHO AD OLIG. ROSENCRANTZIUM 10 AUG. 1598 91

Caetera momentanea et caduca funt. Tandem bona caufa triumphat. Reges et Dominos habere debent, qui fe non habent, et non concupif- cunt, quae Reges Dominique concupifcunt. IUi femper metuant, ne

t fradlus labatur axis, et pavidos feriant ruinas. Rex eft, qui metuit nihil. 5 Hoc Regnum libi quifque dat. Sed de his fatis. ||

7^ ^des meas Hafniacas pro duobus millibus non vendam. Confti- terunt mihi, antequam ultimo ibi eBem, et quaedam in ijs compleviBem, ultra 3000 loachimorum. Tunc vero vix intra millenos in eas ulterius erogavi. Satis eft conftans ftrudlura, quae alijs in Civitate lapideis do-

10 mibus duratione fua non cedet. Nec fundus ille paludofus, quem tanta arte emendavi, ponderoliorem fuftinuit. Si vendi iullo precio nequi- verint, date faltem operam, mei Amici, ut inquilinum fidelem pro ijs ad Michaelis feftum obtineam, qui id quod aequum erit, inde folvat.

8«^ Caufa PEPLERI etiam invitis (uti exiftimo) || ijs, qui eam promovere

15 fatagebant, male illi ceBit, et prout revera meritus erat, imo mitius. Si Amftelredami manliBet, neque [HUITFELDIO] aufcultaBet, fed apud me in Norvegia rurfus habitandi veniam un4 cum culpa deprecatus fulBet, liquidem me ad condonandum non futurum difficilem ISAA- CUS PETRI iam antea illi indicarat, forte redius fibi confuluiBet. Sed

20 confifus meis adverfarijs nunc prasdominantibus (apud quos ego, eti- amfi Geometrice demonfirarem, nihil veri iuftique obtineo) maluit

8^ hanc Camarinam movere, et maiora fubire pericula maiorefque mi- ferias. Cum BCEKELIO per MULiEUM || uti voluifti, agam, ubi fuerit, nunc enim peregre abeft. Quid obtinuero, ex adiundlo refponfo vide-

25 bis. Pecuniam totam iam antea tradiderat illi WINSHEMIUS, me in- fcio, nec tamen, poftquam refcivi, multum diBentiente. Erat enim is valde importunus, praefertim vero uxor; et minabantur, at de vilde

t flaae Skade og Interefie paa. Et nefcio, quae alia crocitabant. Quid igitur faceremus? Litem forenfem ob id movere tibi forte ingratum

30 fuiBet, nec nobis volupe. Et habet is inter iudices fibi addidos, ut vix aliquid obtinuiBemus. Nam et hic iudicia funt perfonalia, non realia, ferme ut apud vos, licet paulo minus ob proceBum luris Civilis in co-

9^ gnofcendis || caufis et non praeiudicandis magis aequum et legitimum. Dabo operam, quantum in me eft, ut eos, quos adhuc defideras, nanci-

35 fcaris. Quod fi obtinere nequivero, tranfeant cum casteris. Satis habes librorum. Unica SOPHIA omni praevalebit Philofophiae, etiam Pla- tonicae et veriori, nedum Ariftotelicae et fucatae, atque in Logimachijs verborum fundatae. Ignofces, quod de Praeceptore tuo id quod res eft, dicam. Nam et ipfi Itali, qui alias ei admodum mancipati funt, illum

40 hoc (uti fcis) elogio depraedicare non funt veriti:

Dodorem calamo ingratus, Dominumque veneno Perdidit, igne Patrum dogmata, nos tenebris. 12* Non

92 EPISTOL.^ ASTRONOMICiE

Non tamen reprehendenda || duxerim, quae in ipfo laudabilia et redle 9^ conftituta funt, qualia te Lynceis oculis difcernere poBe non ambigo. Praeftabit tamen (uti opinor) vivae illi palpabili et tradlabili SOPHI^E operam dare, quae pro libris liberos dabit, pro facundia faecunditatem, ut pulchra faciet te prole parentem. Quod ante revolutionem Phoebifs annuam faxit Deus. Cecini tibi breve et fortuito incidens Epigramma loco Epithalamij ; quod nefcio an acceperis, fiquidem nuUam in literis eius facis mentionem, nili ferius forte nadlus fis, quam eas fcriberes. In omnem itaque eventum denuo reUquis, quae mitto, cum alias fit breve, addidi. Refiituas mihi velim || carmen CRAMERI tui, quod cum 10«^ caeteris in hoc genere coacervare lubet. Multa enim hinc inde talia ab Eruditis in mei gratiam